سه شنبه پنجم دی ۱۴۰۲ ساعت 10:16 توسط محسن داداش پور باکر و گروه پژوهشی📜
|
🇮🇷#پژوهش_ادملاوند
✍️توجه به معماری بومی و شناساندن اصول نهان معماری پایدار در آن یکی از راهکارهای مفید در جهت شناساندن معماری پایدار می باشد، چرا که توجهی دوباره را به معماری بومی معطوف خواهد نمود و از طریق آن مباحث معماری را به مباحث روز بین الملل نزدیک خواهدکرد. مسلماَ معماری بومی در زمان و مکان خودش پایدار بوده است و تقلید صرف از آن، امری بیهوده است.
✍ معماری بومی مازندران علاوه بر هماهنگی با محیط طبیعی به ارزش های دیگری همانند فرهنگ، هویت، آداب و رسوم و سلسله ارزش های اجتماعی نیز اهمیت می دهد که این خود به ایجاد پایداری اجتماعی و فرهنگی هم کمک می کند."استان مازندران به لحاظ ویژگی های طبیعی به سه حوزه کلی کوهستانی با آب و هوای سرد، حوزه ارتفاعات جنگلی (کوهپایه ای) و حوزه جلگه ای قابل تقسیم بندی است.
📌در حوزه کوهستانی سنگ و چوب، حوزه جنگلی چوب و در حوزه ساحلی و جلگه ای چوب و گل به عنوان عمده ترین مصالح ساخت و ساز هستند".
[کلبادی نژاد، صفحه ۸۲]
📌با توجه به حوزه ها ی گفته شده و مواد و مصالح موجود در آن چگونگی شیوه های ساخت به شرح زیر در خواهند آمد:
👇
🍃۱ منطقه کوهستانی با آب و هوای سرد کوهستانی
ساختمان های سنگی در کوهستان های مازندران متداول می باشد، ( اگرچه در دامنه های نزدیک به جنگل به علت وفور چوب، خانه ها را چوبی می سازند).
برای ساخت بخش های مختلف و اصلی بنا از سنگ که در منطقه به وفور یافت می شود استفاده می کنند. پی ها کاملا از سنگ و ملات گل ساخته شده و جداره سنگی به دو شیوه:
الف) در دیواره های بنا از سنگ های تخت همراه با ملات گل
ب) در دیوار های محوطه از سنگ های تخت بدون ملات (خشکه چین) ساخته می شوند.
[یوسف نیا پاشا، ۴۴:۱۳۸۵]
بام به صورت تخت و با پوشش خاک و گل می باشد.
[سادات اشکوری، ۳۰:۱۳۷۹]
🍃۲ منطقه جلگه ای با آب و هوای معتدل خزری
به علت وجود نسبتا کافی چوب و گل مناسب برای ساخت وساز خانه های "چینه ای چوبی" بیشتر متداول بوده اند به صورتی که دیواره ها از چینه و کف و سقف از چوب بوده و نیز چوب به عنوان کلاف نیز در فواصلی از دیوار چینه ای به منظور کلاف کشی برای بالا بردن مقاومت سازه قرار می گرفته اند.
[یوسف نیا پاشا، ۴۴:۱۳۸۵]
سقف شیبدار، و با پوشش "گالی"(گیاهی که در استخرها و آبگیر ها می روید) و"کلش یا کولوش Kološ یاKolaš " (ساقه های برنج)، "لت Lat" )تخته های کوچک)، "سفال" و "شیروانی" بوده است.
[سادات اشکوری، ۳۰:۱۳۷۹]
🍃۳ منطقه ارتفاعات جنگلی با آب و هوای سرد خزری
به علت وجود جنگلهای انبوه و درختان مناسب در این منطقه تقریبا صد در صد خانه ها اعم از دیوار ها ، سقف ، کف و پوشش سقف شیبدار از چوب ساخته شده و خانه های چوبی در این مناطق رایج می باشد. برای ساخت جداره دیوار ها بیشتر تنه درخت به صورت طبیعی استفاده می شود.
[یوسف نیا پاشا، ۴۴:۱۳۸۵]
سقف شیبدار، و با پوشش "لت"، "سفال" و به ندرت "گالی" و "شیروانی" بوده است.
[سادات اشکوری، ۳۰:۱۳۷۹]
📎در جاهایی که معیشت بر کشت برنج مبتنی است، پوشش "کلش" رواج بیشتری دارد و در جاهایی که روستاها در دل جنگل قرار گرفته اند، پوشش"لت". پوشش "لت" از روستاهای جنگلی به طرف جلگه آمده و پوشش "کلش" همراه تغییر معیشت در روستاهای جنگلی رواج یافته است.
✍در معماری مازندران که از عناصر طبیعی بیشترین استفاده را می برد، هیچ عنصر دور ریختنی وجود ندارد. بدین معنی که از هر عنصری بیشترین بهره برداری انجام می شود.
📌ساقه های برنج (کولِش یا آلِم) برای پوشش سقف به کار برده می شوند، این ساقه ها برای ساخت نوعی طناب مورد بهره برداری قرار میگیرد که از آن در اتصالات به جای میخ و سیم های فلزی استفاده می شود.
📌پوست درختی به نام " لَرَک" برای ساخت طنابی با نام " لَرک کول" استفاده می کنند.
📌حتی از پوست دانه برنج هم برای ساخت نوعی اندود با نام " فَل گِل" که از اختلاط گل رس، آب و پوست خرد شده دانه برنج است استفاده می شود.
[قبادیان، ۴۷:۱۳۸۵]
📌چنین استفاده ای از عناصر طبیعی باعث خواهد شد که ضایعات ساختمانی چه در حین ساخت و چه هنگام تخریب ساختمان کمترین صدمه را به بستر خود وارد سازد، چرا که ساخنمان جزیی از بستر و برآده از دل طبیعت می باشد.
📌این شیوه برخورد در واقع ناشی از درک فرآیند های طبیعی است. از آن جا که در طبیعت هیچ ضایعاتی وجود ندارد، محصول جانبی هر ارگانیسمی به خوراک دیگری تبدیل می شود. به بیان دیگر سیستم های طبیعی از حلقه های بسته ای تشکیل شده اند. قابل وضوح کردن چرخه ها و فرآیند های طبیعی، محیط طراحی شده را دوباره زنده می کند.
[اسدپور، صفحه ۱۱]
📌این اصل در واقع از اصول مهم در طراحی پایدار تلقی می شود که در معماری مازندران به وضوح دیده می شود.
🏠 راهکار ها و ترفند های کالبدی:
🏡۱. ایوان
ایوان فضایی واسطه و نیمه باز در سلسله مراتب دسترسی از فضای باز به بسته می باشد. گونه ای که بیشتر در خانه های شهری دیده می شود، استقرار بالکن دور تا دور بنا می باشد. این بالکن ضمن آنکه دسترسی اتاق ها به یکدیگر را تامین می نماید، مانع از رسیدن باران به بدنه می شود.
📌ایوان اصلی بزرگتر از هر کدام از اتاق های خانه است و به عنوان فضای نشیمن استفاده می شود. این ایوان معمولا در جبهه شرقی یا جنوبی ساختمان شکل گرفته و نسبت به سایر اتاق ها در ارتفاع بالاتری واقع می شود تا از چشم انداز بهتر و جریان هوای بیشتری برخوردار گردد. حالات مختلف ایوان نسبت به اتاق ها به قرار زیر است:
[گرجی مهلبانی، ۱۳۷:۱۳۸۸]
عمق ایوان به اندازه ای است که از تابش نامطلوب خورشید در تابستان جلوگیری نماید و از طرف دیگر مانع بهره گیری از نور خورشید در زمستان نمی شود. [همان]
🏡۲. غلام گرد
فضاهای با دو ردیف ستون جلوی تالار ها غلام گردش نامیده می شود. همچنین جهت محافظت دیوار یک " غلام گرد" که مانند ایوانی در سرتاسر محیط ساختمان گسترش می یابد.بام را تا جلوی غلام گرد ادامه می دهند.
[گرجی مهلبانی، ۱۳۸:۱۳۸۸]
بدین صورت با ایجاد غلام گرد و پوشش بالای آن ، هم دیوارها محافظت شده اند و هم یک فضای مناسبی که در سایه قرار دارد و جریان هوا در اطراف آن می تواند به راحتی عبور کند، برای ساکنین به وجود می آید.
[قبادیان،۴۲:۱۳۸۵]
🏡۳. بام شیب دار
به دلیل ریزش مداوم باران، بام ها در این منطقه به صورت شیبدار هستند. بدین وسیله از جمع شدن آب باران و یا برف در سقف ساختمان، جلوگیری به عمل می آید. فضای خالی مابین بام شیبدار و سقف در این ساختمان ها، محل مناسبی برای انبار نمودن و نگهداری مواد غذایی سالانه است و به گونه ای ساخته می شود که امکان جریان هوا و تهویه در آن وجود داشته باشد.[۱۵]
🏡۴. کرسی چینی
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف بنا، ساختمان از کف زمین ارتفاع گرفته تا جریان هواما بین کف و سطح زمین برقرار شود.
[گرجی مهلبانی، ۱۳۸:۱۳۸۸]
مواد و مصالح و کرسی چینی در منطقه معتدل خزری، تابعی از شرایط توپوگرافی و دسترسی به انواع مواد و مصالح و از سویی دیگر، دانش تجربی استادکاران محلی، نوع و مدت استفاده از بنا، توان اقتصادی سازنده آن است.
📌ابنیه سنتی جهت ارتباط و قرار گیری روی زمین به لحاظ کرسی چینی به چهار دسته تقسیم می شوند:
۱. کرسی از سنگ و گل، ۲. شکیلی یا باج بنه، ۳. سکت چاه( شمع کوبی) و ۴. کرسی چینی با مواد و مصالح بنایی. جنس پی اکثرا از چوب یا گل و سنگ شکل آن به صورت یکپارچه یا ستون های منفرد در زیر بنا است.
[کلبادی نژاد، صفحه۸۴]
راه حل دیگری که در برخی از خانه های شهری دیده می شود، کف سازی دو جداره برای کف اتاق هاست تا جریان هوا از جداره کف، سبب تبخیر رطوبت و تهویه آن شود.
🏡۵. کوتام
نوعی ایوان و نوعی ساختمان تابستانی که در لهجه مازندرانی به آن نفار می گویند که به عنوان بهار خواب از آن استفاده می شده است. همچنین به بام سایه دار، ایوان مستقل چهار سو باز که روی چهار پایه بلند ساخته می شود نیز می گویند.
این فضا جزو فضاهای باز محسوب می شود. اتاقی به ابعاد تقریبی ۵/۳ در ۵/۳ متر که بر روی دستک های چوبی و یا ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر از سطح زمین ساخته می شود، این فضا از چهار طرف باز بوده و توسط جان پناهی چوبی احاطه می شود و سقفی به شکل هرم دارد.
از قسمت زیرین کوتام برای نگه داری دام ها و از قمت بالایی آن برای خواب تابستانی(بهار خواب) اعضای خانواده استفاده می شود. از نظر اقلیمی این بنا دارای یک اهمیت ویژه است. با توجه به گرمای هوا و رطوبت زیاد در تابستان که سبب به وجود آمدن آب و هوای شرجی در منطقه می شود، احداث فضایی نیمه باز که از چهار طرف باز است و از زمین فاصله دارد می تواند با ایجاد نسیم ملایم و ایجاد کوران از جهات مختلف، برای رسیدن به آسایش اقلیمی موثر باشد.
[گرجی مهلبانی، ۱۴۰:۱۳۸۸]
📝واژه شناسی معماری سنتی ایران:
📌آبساب:
آجر تراش داده شده ای که با آجر دیگر در آب ساییده شده باشد.
📌آژند:
ملات خمیری است که فاصله میان مصالح را پر کرده، قطعات مختلف را به هم می چسباند.(گلی باشد که بر روی خشت پهن کنند.)
📌آمود:
آرایشی که پس از پایانکار ساختمان بر آن بیفزایند.تزئین الحاقی، نماسازی سنگی، آجری، کاشیکاری و گچ بری.
📌آهیانه:
به معنی جمجمه- در گنبدهای دو پوسته، پوسته زیرین را می گویند.
📌آسمانه: سقف.
📌ازاره:
بخشی از دیوار پایین است که معمولا برای استحکام بیشتر آمودی از سنگ و کاشی دارد.
📌اِسپر:
دیوار جدا کننده- دیوارهایی که میان دو پایه باربر می سازند.بخشی از نمای ساختمان که در و پنجره نداشته باشد.
📌اشکوب:
طبقه، سقف، هر مرتبه از پوشش خانه طبقه.
📌افراز: ارتفاع،بلندی، کرسی منبر.
📌انبسان: مخالفت،کنتراست.
📌ایدری:
مصالحی که از محل برداشت می شود.
📌بستو:
نوعی قوس بیضی شکل است که در ساخت گنبد استفاده می شود و نسبت فاصله کانونی به دهانه 4 به 3 است.
📌بیز:
به معنای تاب است و در معماری نوعی قوس بیضی شکل است.
📌پاکار: جای که طاق شروع می شود.
📌پالار: تیر حمال یا چیزی که شاه تیر روی آن قرار می گیرد.
📌پادجفت: ناقرینه سازی
📌پا چنگ:
پاچنگ یا باجه پنجره هایی مشبک بوده که از زمین فاصله داشته است . برای ساختن این گونه پنجره از نوعی آجرهای لعابدار آبی بهره می جسته اند که بسیار شفاف بوده و تولید نور می کرد .
📌پایاب:
پایاب ها در ابرو کاهریزها واقع بوده اند . برای رسیدن به آب و ساختن پایاب زمین را چند گزمی می کندند ، به همین سبب پایاب ها دارای پله هایی بوده اند . دیواره ها یا پایاب را با سنگ و آهک و یا آجر و آهک می ساخته اند . پاره ای از پایاب ها دارای طاق ، درگاه ،پنجره و دیوارهای آراسته به کاشی بوده اند .
📌پادیاو:
همان پایاب و در واقع گویش محلی آن و گویه ی مردم یزد است . زنده یاد مهندس کریم پیر نیا این واژه را به معنای “جایی برای دست نماز گرفتن به کار برده است “و نوشته است “پاسیو” و پاتسیو از این لغت گرفته شده است وبرای شستشوی قبل از رفتن به نیایشگاه وجود داشته ولی نام آن پادیاو یا پایاب نبوده بل مهرابه ومهراب نام داشته . به احتمال زیاد در دوران باستان به آن “خوراپات” نیز میگقته اند که پس از اسلام خرابات ،خورآباد و خرابه (خورابه)می گفته اند.
📌پالکانه :
”پالکانه دریچه ای است که از آن گنهان بیرون را نگرند.” این دریچه یا پنجره دارای میله های چوبی مورب و مشبک است که با وسیله ی آن می توان بیرون را دید ، ولی درون اتاق دیده نمی شود . فرهنگ عمید درباره ی آن نوشته است ، پالکانه پنجره ای است که از میله های فلزی درست کنند.
📌پاسار:
در اصطلاح و گویش مردم کرمانشان و پاره ای از مردم غرب کشور به آجرهای لبه ی بام “پاسار” گفته می شود که در اصطلاح معماری تهران و بیشتر مردم فارس یزبان “رخبام” نامیده میشود.پاسار “به تخته هایی که در سوی درهای چوبی قدیم به صورت خوابیده (افقی)کار گذاشته می شد، می گفتند .
📌پاستون :
به پایه های ستون یا بخش پایینی آن گفته می شود نام دیگر آن “شال ستون “است.
📌پاشیر:
”قسمتی از آب انبار که بر دیوار آن شیر کار گذاشته شده است و عمق آن معمولا از عمق آبگیر بیشتر است.این محل در انتهای پله های آب انبار قرار دارد .
📌پاشویه :
به لبه سنگی حوضها،خصوصا حوض مسجدها گفته میشود که نمازگزاران هنگام وضو پای خودرا برای “مسح”روی آن می گذارند.
📌پالانه(پالونه):
روزنه ها یا دهانه های گرد و کوچک آسمانه طاق بازارها ،مسجد ها ،گور گاه ها ،امام زاده ها و غیره که جهت پالایش هوا تعبیه می شود . به آن هوا کش ،نیز گفته می شود .
📌پایه :
نام دیگر بنیاد و پی است که بنا بر آن نهاده است ،و نیز ابتدا و آغاز پاره ای از بناها مانند پل ،طاق ،ستون ،گنبد و…
📌پتکانه:
گونه ای “طاق معلق”یا نوعی سه کنج و یا مجموعه ای از قوسچه های سردرهم گذارده که سبب گوشوار سازی زیر گنبد می شود .”
📌پتکین:
زائده ای که با پیش کردن آجر در تمای داخلی و خارجی بنا به وجود می آید
📌پتکفه:
“چسباندن آجر بر روی دیوار به طور عمود به منظور پر کردن جای خالی.”
📌پخ :
در اصطلاح معماری ،به معنای صاف ،مدور و ضد تیز است و در مورد کاشی و آجر به کار برده می شود
📌پرویس :
”دیواری که بعداز در ورودی برای جلوگیری از دید مستقیم می گذاشتند.”
📌پشت بغل:
دوطرف بالای قوس را،هم لچکی و هم پشت بغل می گویند .منظور از” قوس ” پوشش کمانی سردرهاست که از یک نیم دایره تشکیل می شود .اگر این نیم دایره را از وسط به دو بخش تقسیم کنیم دو لچک یا مثلث پدید می آید که در اصطلاح معماری به آنها پشت بغل می گویند .
📌پشته :
لبه های برآمده بام که برای جلوگیری از برخورد باران به دیوار و پنجره ساخته می شود.به نظر می رسد ،پشته نامی است که در شمال ایران به این سازه داده اند . امروزه به آن “آب پر”می گویند .
📌پرچفت:
تضاد،تنوع، کاری که برای بر هم زدن قرینه و یکنواختی در ساختمان انجام می دهند.
📌پشت بند:
دیوار یا طاقی که در پشت ساختمان یا دیوار می سازند.
📌پشکم :
ایوانی که از سه طرف بسته و از یک طرف باز است .
📌پنجدری:
تالار پذیرایی که دارای پنج بخش پنجره بوده که به بیرون و صحن حیاط باز می شده و از بیشتر اتاقها بزرگتر بوده است .پنجدرها دارای درها مخصوص موسوم به ارسی بوده اند .”در داخل این اتاق تو رفتگی کمی بالاتر از سطح به نام “شاه نشین “قرار داشته که در آن مهمانهای بزرگ یا بزرگان می نشسته اند .”
📌پنجه پی :
در اصطلاح معماری به “بیرون زدگی پی از دیوار “گفته می شده است .
📌پوش :
در معماری “پوش”به معنای آشکوب و طبقه است ،یک پوش به معنی خانه یک طبقه و دو پوش به خانه دو طبقه می گویند .این اصطلاح گاه درباره گنبدها ،یک جداره ،هم به کار برده می شود .
📌پوشش بالای رهگذر :
“سقفی که زیر آن معبر ورود به خانه و سرای باشد”یا به عبارت دیگر اتاقی که بر روی سات یا کوچه سازند .
📌پیشانی:
به بخش جلوی برخی از بناها گفته می شد ،پیشانی ایوان ،پیشانی طاق ،پیشانی پل و ….
📌پیش طاق :
“فضای سر پوشیده و نیمه باز مانند ایوان است که در جلوی درگاه ورودی طراحی و ساخته می شد و فضای دسترس را از فضای معبر متمایز می کرد .”
📌 پیشبر :
به کاشی یا آجرهای از پیش تر اشیده شده گفته می شود که نیازی به برش و آماده سازی ندارد .نام دیگر آن مورق (معرق )است .
📌پیشکم :
”اتاقی مسکونی برای ایام زمستان از ویژگیهای آن این که در یکی از زاویه های جلوی آن کندویی برای هیزم در وسط اجاق و در کنج آن جایگاهی برای قرار دادن کرسی و احیا نا گنجه ها و دو لابچه هایی در اطراف د اشت .”
📌پیلک :
“پیلک نام دیگر نیم ستون است .
📌پیلی :
در اصطلاح معماری و کنده کاری روی چوب به ایجاد نقش صلیب شکسته” پیلی” می گویند .
📌پنام:
عایق. دستمال و پارجه ای که موبدان در جلوی دهان خود می آویختند.
📌پناه:
در خانه یا ساختمان قسمت رو به آفتاب را می گویند.
📌پیمون: اندازه و مقیاس.
📌پیلک: ستون باریک و کوچک.
📌تابش بند:
تیغه های نازکی که جهت جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب در جلوی اتاقها قرار گرفته است.
📌تابش بند:
”آفتاب گیر،تیغه های عمودی بین درها “که برای جلو گیری از تابش مستقیم آفتاب به ویژه در تابستانها به کار میرود .
📌تاج:
بخش بالایی و سر برخی از سازه ها مثل پل ،مناره ،ستون و … که شبیه تاج شاهان است بود و جنبه زیبا سازی داشت .همچنین تاج از اصطلاحهای دروگری است :”جزو زینتی درها و گنجه ها و دولا بها و مانند آن که نجاران بربالای آن نصب کنند.”
📌تارم یا تارمی :
نرده های چوبی ،سنگی و فلزی که در پیشانی ایوانها ،به خصوص ایوانهای پوش دوم نصب شده بود.این تارمی ها جدا از نگهداری جان گذرندگان ،به زیبایی ایوان نیز می افزود .
📌تارک :
در اصطلاح مردم قدیم به نوک منارها و برخی سازه ها دیگرمی شد و سبب نامگذاری به جهت خمیدگی و گردی سر این سازه بود.
📌تاس و نیم تاس :
(به طاقهای کوچک و بزرگی می گویند که به وسیله آن می توان شکل هشت ضلعی بالای گوشوار را تبدیل به دایره کرد .)
📌تابخانه :
تابخانه ،اتاقی بود که (در آن شیشه بندی و آینه کاری )وجود داشت و به آن “آینه خانه “نیز می گفتند،و اتاق آینه خانه “در مرکز بنا قرار داشت و بودن آن در این بخش از ساختمان باعث پخش روشنایی به تمام قسمتها می شد.
📌تالار :
(فضایی است بزرگ و مرتفع ارتفاع آن تقریبا برابر با ارتفاع ساختمان دو طبقه است که عموما در وسط یک یا دو جبهه از حیاط ساخته می شد و مهم ترین فضای یک خانه به شمارمی آمد .)
📌تالار تنبی :
تالار تنبی (طنبی)”محل برگزاری تالاری برای اقامت ایام تابستان بود .” نام دیگر آن (بادغر) یا عمارت بادگیر است .تالار تنبی دارای سقفی بلند بوده است.
📌ترنج :
نوعی کاشی کاری با کاشی پیش بر (معرق )به شکل ترنج گونه ای گچبری زیبا و ظریف و همچنین نوعی آجر چینی به شکل میوه ترنج است.
📌تره “طره”:
تره عبارت است از (کنگره ای بر دیوار که از آجر و کاشی سازند .) همچنین به “لبه داندانه دار بالای کاخها ” تره گفته اند .نام دیگر آن کنگره است در تهران به آن کلاغ پر و (هره) می گویند .
📌تکیه :
تکیه در لغت به معنای جای “تکیه زدن ” است و در اصل محل برگزاری مراسم درویشان بوده است.
📌تیمچه :
تیمچه در لغت به معنای سرای کوچک و در واقع نسبت به سرا دارای فضای کوچک تری است،در حالی که سراها مانند کاروانسراها دارای فضا ،صحن یا حیاط بزرگی هستند . (تیمچه ها – فضا های سر پوشیده ای هستند که به عرضه یک نوع کالا اختصاص دارند و به تدرت ،تیمچه ها ی رو باز دیده می شوند که بسیار محدود و کوچک هستند .)تیمچه واژه مناسبی برای لغت غربی پاساژ می باشد .
📌تلار :
((تلار در مازندران بر چهار پایه ای بر روی سکویی به بلندی نیم متر قرار دارد .پایه های آن چوبی هستند .اتاق روبازی در دور تا دور “تلار “وجود دارد .ستونهای چوبی تلار به سقف متصل است . سقف تلار گالی پوش است .یعنی از چوب و برگ درختان پدیده آمده است.در پشت بام “تلار چهار شیب نیم متری در چهار سوی آن وجود دارد .تیرکهایی نیز به طور افقی به ستونهای تلار وصل کرد .” گذشته از آن مازندران ،در گیلان و دیگر استان جنگلی ایران “تلار “ساخته می شود .
📌تنبوشه :
(لوله هایی از سفال پخته که برای آبراهه به کار برده اند .یک سر آن باریکتر و سر دیگر آن گشادتر بوده و هر دو نر و ماده خوانده می شوند. )تنبوشه از جهت کوچکی و بزرگی دارای نوعها یی مانند “اشغال رو ،گربه رو ،موش رو و … هستند .
📌توفال :
نوعی ( سقف کاذب که اسکلت آن چوبی است .) کاربرد این اصطلاح در مورد سقفها ی تیر و چوب به کار گرفته می شد .
📌تونگان :
به نقش و نگارها و کند ه کارهای سر ستونهای چوبی “تونگان ” گفته می شود .این کنده کاری های سر ستونها گونه ای مقرنس چوبی به شمار می روند .
📌توییزه :
”توییزه یا قالب قوس و طلاق می باشد که به صورت پیش ساخته است ،و آن را با گچ عسلی می سازند “در واقع “توییزه “از سقف یا کاربندی که آن را از “تو”یا درون بنا می سارند .
📌تهرانی “:
در شمال خانه،اتاق زمستان نشین یا تهرانی جای داشته است .این قسمت آفتابگیر و بزرگترین اتاق زمستانی بوده است .تهرانی دو اتاق کوچک با ارسی هم داشته و در کنار آن آشپزخانه واقع بوده است .
📌تویزه:
دنده های اصلی پوشش طاق.لنگه، قالب و قوسی که با گچ و نی ساخته می شود.
📌جفت: قرینه سازی.
📌جناب :
به آن تکه چوب که در معماری سنتی جلوی در ورودی اتاق میگذاشتند میگویند «جناب» به خدمت «جناب» آقای فلانی رسیدن یعنی دقیقاً به پشت این تکه چوب رسیدن. بخشی از آداب شرف یابی یا حضور بوده است. پیشتر معماری با ادب تلفیق می‌شده است .
📌چپبله: پوشش سردرگاه.
📌چَفت: قوس.
📌چِفت: بست.
📌خوانچه پوشش:
قطعات مختلف کاربندی که بین دو تویزه را می پوشاند.
📌خشیخان:
هواکشهای روی پشت بام.
📌رخبام:
پیش آمدگی لبه بام و جایی که نما سازی تمام می شود.
📌ساو:
الگو گرفتن از نگاره های طبیعی و دگرگون کردن آنها به شکلهای ناب هندسی؛ در اصل ساییدن یا زدودن است.
📌سبویی:
نوعی چَفت که از تقاطع دو بیضی بدست می آید.
📌فرسپ: شاه تیر.
📌کلیل:
یک نوع قوس کم خیز ایرانی بدون تیزه.
📌لغاز:
برجستگی عمودی کنار دیوارها.
📌ورگرد:
راهرویی که پیرامون بنا می گردد.
📌معقلی:
گره سازی مختلط کاشی و آجر. کاشی های رنگی و آجرها که زاویه آن تقریبا عمودی است.
📌نهاز: قسمتهای بیرون زده در پلان.
📌هِره:
آجری که بصورت نره(عمودی) می گذارند، در خراسان خرند گفته می شود.
📌هرنو: سوراخ سقف.
📌هشتی:
تنها جای که از محیط بسته خانه بیرون می آمده و ارتباط با خارج داشت.جهت ایجاد مکث،تقسیم و فضایی جهت انتظار.(هشت به معنی برجسته است.)
📌هشت و گیر:
نوعی گره سازی تزئینی، برجسته و فرورفته.
📌هلوچین:
تاب،سهمی،قوس نیم تخم مرغی(نیم بیضی) شکل،نوع معمول چَفت در شمال ایران.طاق باربر.
📌هور: طرح یا پروژه.
📌یزدی بند:
نوعی آرایش در زیر پوشش.
✍️محسن داداش پور باکر
📚منابع:
۱- اسد پور، علی، «الگوهای پایدار در معماری کویر ایران»، نشریه معماری ایران، شماره ۲۵، ۱۳۸۵.
۲- ارمغان، مریم، گرجی مهلبانی، یوسف، «ارزش های معماری بومی ایرانی در رابطه با رویکرد معماری پایدار»، نشریه مسکن و روستا، شماره ۱۲۶، ص۲۰- ۳۵، ۱۳۸۸.
۳- ملت پرست، محمد، «معماری پایدار در شهرهای کویری ایران»، نشریه آرمانشهر، شماره ۳، ۱۳۸۸.
۴- عزیزی، محمد مهدی، «توسعه شهری پایدار»، نشریه صفه، شماره ۳۳، ص ۲۰، ۱۳۸۰.
۵- حسینی سید باقر، مفیدی شمیرانی سید مجید، مدی حسین، «آموزش معماری پایدار در ایران، موانع و گرایش ها»، مجله فناوری و آموزش، سال دوم، جلد ۲، شماره ۳۰، ص ۲۱۴، ۱۳۸۷.
۶- قیاسوند، جواد، «معماری محیط زیست، توسعه پایدار»، نشریه راه و ساختمان، شماره ۴۵، ۱۳۸۶.
۷- سفلایی، فرزانه، «کنکاشی پیرامون مفاهیم و تجارب معماری پایدار»، فصلنامه آبادی، شماره ۴۲، ص ۶۳، ۱۳۸۳.
۸- سلیمانی، میثم، «زمین و معماری پایدار»، مجله معماری و فرهنگ، شماره ۳۳، ۱۳۸۷.
۹- شهروز تهرانی، ایرج، «چارچوب های معماری پایدار»، مجله اعتماد ملی، شماره ۲۶، ۱۳۸۶.
۱۰- نصر، طاهره(سها)، «معماری پایدار و ضرورت توجه به راهکارهای پایداری در معماری»، نشریه راه و ساختمان، شماره ۷۴، ۱۳۸۹.
۱۱- قیاسوند، جواد، «تعامل معماری و انرژی های نو (پایدار)»، نشریه راه و ساختمان ، شماره ۳۸، ۱۳۸۵.
۱۲- موسوی، میرسعید، «بوم شناسی در معماری نورمن فاستر»، فصلنامه معمار، شماره ۲۶، ۱۳۸۳.
۱۳- زندیه، مهدی، پروردی نژاد، سمیرا، «توسعه پایدار ومفاهیم آن در معماری مسکونی ایران»، مجله مسکن و محیط روستا، ص۲ - ۲۱، ۱۳۸۹.
۱۴- خاکپور، مژگان، «ساخت خانه های شکیلی در گیلان»، مجله هنرهای زیبا، شماره ۴۵، ص ۲۵ ۵۴، ۱۳۸۵.
۱۵- شاهرودی عباسعلی، رضایی بهرام، «تعامل معماری بومی مازندران و گردشگری»، نشریه راه و ساختمان، شماره ۲۴، ص۳۷ -۳۹.
۱۶- فقیه، طهمورث، «از طبرستان تا مازندران»، نشریه فردوسی، شماره ۵، ص۲۸ - ۳۰، ۱۳۸۲.
۱۷- کسمایی، مرتضی، (۱۳۸۲). اقلیم و معماری، اصفهان، نشر خاک.
۱۸- کسمایی، مرتضی، «پهنه بندی و راهنمای طراحی اقلیمی ـ اقلیم معتدل و مرطوب ـ استان های گیلان ومازندران»، نشریه مهندسی ساختمان و علوم مسکن، شماره ۱۲، ص ۲۳ - ۳۲، ۱۳۸۷.
۱۹- قبادیان، وحید، (۱۳۸۵). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
۲۰- عبداله زاده، سیده مهسا، «هماهنگی و سازگاری با طبیعت در معماری سنتی ایران»، فصلنامه آبادی، شماره ۷۰، ص۴۶ - ۶۱، ۱۳۹۰.
۲۱- گرجی مهلبانی، یوسف، دانشور، کیمیا، «تاثیر اقلیم بر شکل گیری عناصر معماری سنتی گیلان»، مجله آرمانشهر، شماره ۴، ص ۱۳۵- ۱۴۵، ۱۳۸۹.
۲۲- کلبادی نژاد، مهرانگیز، «زمین ومعماری مازندران»، نشریه معماری و فرهنگ، شماره ۳۳، ص۸۲-۸۵.
۲۳- یوسف نیا پاشا، مجید، «قابلیت چوب برای استفاده در ساخت مسکن روستایی امروز مازندران»، نشریه مسکن و انقلاب، شماره ۱۱۳، ص۴۲-۵۷، ۱۳۸۵.
۲۴- سادات اشکوری، کاظم، «تاملی در مسکن اشکور بالا»، نشریه علوم اجتماعی، شماره ۱۵، ص۲۹-۴۶، ۱۳۷۹.
۲۵_ وبلاگ عباس احمدی ماچیانی
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
#آوات_قلم
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com
#بازخوانی_خوانش_اَسناد
#قوم_شناسی_ایل_شناسی
#تبارشناسی_تیره_شناسی
#طایفه_شناسی_نسب_شناسی
#خاندان_شناسی
#قومنگاری_آنتروپولوژی_انسان_شناسی
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
![دو پرچم از دورهٔ فتحعلی شاه که در کتاب «سفر در ایران» (Voyage en Perse) سرهنگ گاسپار دروویل (افسر فرانسوی در خدمت قشون قاجار) آمده‌است.[۵۵]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Drapeau_et_etendard_persans_1797-1848.jpg/300px-Drapeau_et_etendard_persans_1797-1848.jpg)
![بازسازی بیرقی دیگر که بالای ابنیهٔ دولتی و سلطنتی افراشته میشود. (بیرق نمرهٔ نهم کتاب «کُرّاسهٔ اَلمَعی» مربوط به اواخر دورهٔ ناصرالدین شاه)[۷۳]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Tricolour_Flag_of_Iran_%281886%29.svg/200px-Tricolour_Flag_of_Iran_%281886%29.svg.png)
پرچم شهروندی (مدنی) ایران تا سال ۱۳۳۷ ه.خ (هر چند که از این پرچم تا انقلاب اسلامی استفاده می‌شد.)
امیر حاج امینی بیسیم‌چی گردان انصار لشگر بود
امیر حاج امینی پانزدهم اسفند ۱۳۶۵، در شلمچه بر اثر اصابت گلوله به کتف شهید شد
مزار امیر حاج امینی در بهشت زهرای تهران واقع است
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم