جمعه شانزدهم شهریور ۱۴۰۳ ساعت 18:46 توسط محسن داداش پور باکر و گروه پژوهشی📜
|
🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand@
﷽ن و القلم و ما یسطرون
📩شناسه۱۴۰۳۰۶۱۶۱۸۴۱
🌿#ایل_سنگسری
✍ایل سَنگسَری همچون قشقایی، بختیاری و شاهسون یکی از #ایل های عشایر کوچ‌روی ایران است که در دامنه ی رشته کوه البرز فعالیت میکنند.
📌مرکز و خاستگاه این ایل شهر #سنگسر (مهدیشهر امروزی) در استان سمنان است.
📌منطقه ی زیست این ایل در فصل سردسیر در دامنه‌های جنوبی رشته کوه #البرز از لواسانات، دماوند، سد لار و #فیروزکوه تا شهمیرزاد، چاشم و پشتکوه در شمال مهدیشهر (سنگسر سابق) و در فصل گرمسیر به طرف شرق تا روستاها و نقاط علف خیز در دهستانهای طرود، بیارجمند، خارطوران شاهرود و درونه کاشمر در حاشیۀ شمال دشت کویر مرکزی است.
📘رفیع فر, جلال الدین; چاووشی, سید محمد،"نمادهای اسطوره‌ای در اشیا و دستینه‌های سنگسری". فرهنگ و ادبیات عامه. ۴ (۹): ۱۷۷–۱۹۸
📌عشایر ایل سنگسری محصولات لبنی و گوشتی و صنایع دستی منحصر بفردی را تولید میکنند.
🌍قلمرو ایل سنگسر:
امروزه بخشهایی از مراتع استان‌های سمنان، تهران، قزوین، قم، مرکزی، مازندران، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، و اصفهان همچنان در اختیار عشایر ایل سنگسر قرار دارد.
📌سنگسریها شاخص‌ترین کوچندگان دامنه‌های البرز هستند. آنها طولانی‌ترین مسیر کوچ جهان را طی میکنند به‌طوری‌که فاصله ی دورترین نقطهٔ ییلاقی و قشلاقی آنان به بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر میرسد.
📝#برنارد_هورکد محقق مشهور اروپایی نیز معتقد است عشایر ایل سنگسری طولانی‌ترین مسیر کوچ رو جهان را دارا هستند.
📌چراگاه های دامداران سنگسری به سه قسمت تقسیم شده:
۱/چراگاه های قشلاقی،
۲/چراگاه های ییلاقی
۳/چراگاه های میان بند.
👈در اصطلاح محلی به ییلاقات هر طایفه ایل سنگسری #خیل (xil) گفته میشود. در هر خیل برای هر یک از خانواده های آن #طایفه یک یا چند خیل مال ( xil mal) شکل میگیرد.
📙رئیسی نافچی, مهدی; طالبی, خاطره; آزاد, میترا _ "گوت کِ مال". دو فصلنامه دانش های بومی ایران. ۷ (۱۴): ۲۵۵–۲۹۶.
📝برنارد هورکد رئیس انجمن ایرانشناسان اروپا:
اردوهای تابستانی (خیل‌های) سنگسریها به لحاظ وسعت و تجمل، از شکوه و جلوه خاصی برخوردار است.
✍دکتر مرتضی فرهادی، #جامعه‌شناس ایرانی:
خط تولید پنیر و روغن در بین عشایر سنگسری به قدری تکامل یافته و متنوع است که لازم است کارخانه‌های نوین لبنیات‌سازی ایران از آن درس بگیرند.
📓کتاب ایل سنگسری، علیرضا شاه حسینی انتشارات حبله رود
📌سیاه چادر عشایر سنگسری که «گوت» نام دارد منحصر به فرد است و در مقایسه با سیاه چادر دیگر عشایر ایران از ساختار ویژه‌ای برخوردار است.
🐏گوسفند سنگسری نوعی نژاد منحصر بفرد از دام سنگسری و از انواع نژاد گوسفند گوشتی در ایران است.
#احمد_نادعلیان:
برخی از نامهای گوسفندان در ایل سنگسری عبارتند از ولتو، نر خالکو، میا خالکو، نر ورا، میا ورا، نر سیلک، میا سیلک، کاوه، کووی، کاوه نر، کووی میش، تاژه نر، جوون میش، چار زِ، پنج زِ، قصر، کهنه نر، کهنه میش و...نوع دیگر تعیین گوسفند رنگ آنهاست که به دام زرد رنگ “شیوا” می گویند. به سیاه “بور گفته می شود. به سفید “سور” به کبود “بنوش” به قهوه ای تیره ” تلخ” سیاه مایل به قهوه ای “برجی” قهوه ای روشن “خروا” و رنگ موشی “قمر” میگویند. در حالیکه به گوسفند سفید سور می گویند برای خر سفید نام “سوزه” را به کار می برند. حال اگر گوسفندی تماما سیاه باشد فقط در ناحیه سر یا پا لکه سفیدی داشته باشد هر کدام نیز نام متفاوتی دارند.
📌"#تیلِم" کیسه ای مانند مشک و از پوست گوساله نر درست میشود و عشایر ایل سنگسر برای تهیه فراورده های لبنی مانند دوغ، ماست، کره و... از آن استفاده میکنند، و از چوب بلندی به نام "تیلِم پَر" برای هم زدن آن استفاده میکنند.
📌عشایر ایل سنگسری از شیر گوسفند و بز، بیش از ۳۲ نوع محصول لبنی تولید میکنند که برخی از آنها همچون #وارهون (روغن زرد)، #آریشه و #لورئین، ماست، کره چیکو (نوعی شکلات محلی) و... است، از دیگر فراورده‌های لبنی عشایر سنگسر میتوان به شیر، ماست، توک، کره، خورش، رهون، درنه، سزمه، دوونه (کشک)، سه جو، تفره و … اشاره کرد.
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇
✍احمدنادعلیان:
کافیست بدانیم که سنگسری ها از فراورده های شیری نوعی شیرینی به نام “#چیکو” تولید می نمایند. غذای گرم سنگسری “#دیگی” است. که برای پخت آن گوشت و برنج و به میزان لازم آب در زیر خاکستر و ذغال پنهان می شود. برای طبخ این غذا تجربه و دقت عمل ضروری است. “دیگی” غذایی بوده است که چوپان ها شب پس از افروختن آتش، برنج و گوشت را در دیگ مسی در دار قرار داده، به مقدار لازم آب به آن اضافه می کردند و سپس آن را در دل ذغال و خاکستر باقیمانده از آتش دفن می کردند. آنچه که باید با دقت محاسبه شود میزان حرارت، میزان آب و زمان می باشد. چوپان سنگسری در سپیده دم پس از صرف چنین غذایی گوسفندان را به چراگاه می برد.
💥#جشن_نرون:
این جشن یکی از جشنهای کهن و #اساطیری ایل سنگسر است. نرون یا انیران به معنای روشنایی بی پایان است و در شهریور ماه اجرا میشود که جشن نرون در #مهدیشهر و به خصوص در بین عشایر ایل سنگسر از تاریخ ۶ شهریور شروع شده و به مدت یک هفته ادامه می‌یابد.
💥جشن تیرگان:
این جشن نیز در میان سنگسریها به جشن تیر مُ ای سیزده مشهور است. در سیزدهمین روز از ماه تیر تقویم سنگسری (مصادف با ۷ آبان ماه شمسی)، خانواده‌ها به دیدار بزرگ فامیل میروند، اشعاری از فردوسی و حافظ و افسانه‌های کهن منطقه سنگسر می‌خوانند و بدین شکل این جشن باستانی را پاسداری میکنند. در این جشن غذای محلی به نام «سیزده تامو» پخت میشود.
📜#زبان_سنگسری (ISO/DIS ۶۳۹–۳)، زبانی مخصوص و عضوی از گروه زبان‌های سمنانی شاخهٔ شمال‌غربی، غربی و زبان‌های ایرانی است که خود شاخه‌ای از زبان‌های هندوایرانی و آن نیز به نوبه خود شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی است.
در برخی منابع زبان سنگسری مستقلاً عضوی از شاخهٔ شمال‌غربی زبان‌های ایرانی قرار گرفته است و با زبان سمنانی، سرخه‌ای و لاسگردی نزدیکی و شباهت خاصی دارد.
همچنین زبان سنگسری در موارد عدیده مشابهت به خوارزمی قدیم دارد برای مثال در گاهنمای سنگسری «نو سال» همان است که در تقویم سغد قدیم به نام نوسرد و در تقویم خوارزم آن روزگار به نام «ناوسارجی» خوانده میشده‌است.
📌دکتر #احمد_صداقتی در کتاب نوجویانه‌ی «#دیپایین_سنگسری» به ابداع شیوه‌ی نگارشی پرداخته است که برپایه و بنیاد دبیره‌ی اوستایی است. روش او راه تازه‌ای برای نگارش واکه‌های(:حروف) هشت‌گانه‌ی زبان سنگسری است. پس او را باید آغازگر و بنیان‌گذار این شیوه‌ی نگارشی دانست.
روش پیشنهادی احمد صداقتی برای نگارش زبان سنگسری در کتاب «دیپایین سنگسری» فراهم آمده و چاپ شده است. صداقتی «دیپایین» را به چم «شیوه‌ی نگارش» به‌کار بُرده است. کتاب «دیپایین سنگسری» خودآموزی برای آشنایی و آموزش زبان سنگسری است. تصویرهای فراوان کتاب، نوآموزان را یاری می‌رساند تا به شیوه‌ی دبیره‌ی اوستایی، به زبان سنگسری بنویسند و از پس ریزه‌کاری‌های این زبان دیرینه برآیند.
📌در زبان سنگسری #واژه‌های بسیاری وجود دارد که با واژه‌های اوستایی همانند میباشد که به طور مثال چند واژه ی زیر ذکر میگردد:
کَس: کوچک (که)
مَس: بزرگ (مَه)
مونگ: ماه
اِسِه: اکنون
هَپو: آب (کودکانه)
تَ: مال تو
لوژِنگ: هواکش، روزن
شته واش: نوعی گیاه سمی
اِسپِه: سگ
ورف/وفر: برف
دَس: ده
گوت: سراپرده، خیمه
اینو: پیر و ناتوان
وَرک: گرگ
نسوم: زمین پست، دور از تابش آفتاب
گوراسکا: سوراخ و حوش
پیمه: زمین (از پیمودن)
مشتی مچی: به اندازهٔ یک مشت
اَ: من
پَس: گوسفند
📌بسیاری از واژه‌های #پهلوی #اشکانی همانند یا مشابه واژه‌های سنگسری است. مثلاً:
شپ: جهش
گریو: گردن (گریبان)
تر: ناحیه
کرند: کنند
واش: گیاه، علف
از: من
ورگ: برگ
واخت: گفته
واژندم: به من میگوید
وَر: حصار، محوطه
📌از دلایل ساکن شدن #سکاها در #سنگسر وجود واژه‌های فراوان زبان سکایی در زبان سنگسری است. مثلاً واژه‌های:
چفت: آغل
زرژ: کبک
پشه: پدر
📌همچنین پاره‌ای از واژه‌های سنگسری حکایت از اعتقادات و اعمال #زرتشتی در قدیم دارد. از جمله:
شوی: پیراهن مقدس
سدره: شپیک
ستره: سدره یا همان پیرهن مقدس
زنافر: مقدار کم اهمیت، تنافور
فتات: کاملاً شسته شده، پاتیات شستشوی همراه با اوراد یا تطهیر مذهبی
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇
🦺پوشاک #ایل_سنگسری:
📌مردان عشایر ایل سنگسر غالباً از پشم و پوست گوسفند و بز و دام های این عشایر توسط زنان عشایری بافته میشود، کت، جلیقه، شلوار و کلاه مردان عشایر سنگسر اغلب پشمی است و کلاهی که مردان بر سر میگذاشتند «#پَش_کِلاف» نام داشت که از پشم شتر بافته می شد.
📌اما پوشاک زنان از پارچه های پشمینه ظریف بافته میشود که از مهمترین آنها می توان به کژین شوی، سرگیرا(چادر)، مکنه (مقنعه و شال) فراخ شوال (دامن گلدار و چند لایه) و... اشاره کرد.
📌سرگیرا sar gira :
پارچه‌ی پشمینه ی ظریف که زنان سنگسری درگذشته از آن به عنوان چادر استفاده میکردند و پارچه‌ی آن را با پشم و با طرح چهارخانه می‌بافتند. متراژ پارچه‌ی مورد نیاز سرگیرا تخته‌های ۱۷ متر و با عرض ۳۵ سانتیمتر بود که با اتصال تخته‌ها به همدیگر چادر دوخته میشد.
📌کژین شوی kajin shevi:
نوعی پارچه‌ی ابریشمین که تن‌پوش زنان سنگسری بوده.
📌مکنه makene یا مقنعه:
که کاربردش مثل مقنعه امروزی بوده با این تفاوت که مکنه معمولا با نوعی سوزن دوزی ظریف و منحصر به فرد همراه است و بهش «ساخته مکنه» گفته میشود
📌فراخ شوال ferakh sheval:
که دامن گلدار و چند لایه زنان سنگسری بوده است.
📎به گواه بعضی از دانشمندان علم و ادب زبان فارسی و مستشرقین خاصه #آرتور_کریستین_سن دانمارکی، گویش و قواعد زبان #سنگسری نسبت به گویش های دیگر باستانی تر و کاملتر مانده است. یکی از دلایل ماندگاری بیشتر زبان و در کنار آن نام های سنگسری، کوهستانی و تا حدودی صعب العبور بودن منطقه ، در قدیم و واقع نبودن در مسیر اصلی راه ، رود، در نتیجه باعث عدم یا به ندرت ورود مهاجرین به سنگسر و اسکان در آن بوده و کمتر دستخوش تغییرات زبان و نام و القاب گردیده است.
🌍منطقه #ریزسر در فاصله ی ۱۶ کیلومتری روستای #چاشم در شهرستان #مهدیشهر، یکی از مناطق اصلی سکونت عشایر ایل سنگسری است که در این منطقه عمدتاً به دامپروری مشغول هستند و اواخر شهریور این منطقه را به سمت قشلاق ترک می کنند.
📎در سنگسر بسیاری از آدمها بودند، که با زهد، تقوا و غیرت ، تعصب ، جوانمردی، شجاعت، سلحشوری، کسب مدارج علمی یا به دست آوردن ثروت مشروع و … توانستند تنها با اسم خود نامدار و نامیده می شدند، که به ذکر نام اسماعیل طلائی سنگسری، سلطان گو (سلطان پهلوان)، استاد چراغعلی اعظمی، پروفسور نادعلیان، پروفسور سیف علیان بسنده کرده و از نام دیگر افراد مشتهر به دلایلی خودداری می شود؛ ولی باز هم افراد شاخص یا غیرشاخص وجود داشتند که به ذکر نام پدر شناخته می شدند به منظور مثال از چند تن آنان نام برده می شود. حاج شیرعلی غلامرضا (یکی از #پهلوانان سنگسر یعنی غلامرضا پسر حاج شیرعلی بوده است). غلامرضائی حوری ( حوری دختر غلامرضا) ، علی تاجر حسین (حسین متحدین پسر علی که خود علی لقب تاجر را داشته است).امرالله خون صنم (صنم دختر امرالله خان) ، صفدر آقاخون (آقاخان پسر صفدر ) و … در بعضی مواقع عروس شوهر مرده به دلیل شهرت پدرشوهرش از نام پدرشوهر شناخته می شد مثل ملامر بائین فاطیما (فاطمه ملا محمد ابراهیم) گاهی شوهری را از شهرت و مردم داری و سواد علمی زنش اسم می بردند مانند ملا زینب عباس (عباس شوهر ملا زینب).
📌یدالله حاجعلیان یکی از #محققین به نام ایل سنگسری میباشد.
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇
📝#القاب سنگسریها در قدیم:
بعضی از القاب #طایفه های #سنگسری تا قبل از صدور سجل معمولا و به طور ناخواسته و به بهانه واهی، توسط مردم یا احدی ازمردم به بزرگ چند خانوار(فامیل) داده می شد. بعضی ازالقاب خوب برای طایفه ای رضایت بخش و برای طایفه دیگر که لقب نه خوب و نه بد اطلاق می شد، بی تفاوت بودند. متاسفانه ترکش یک آدم بذله گو یا دشمن با لقب ناهنجار به گروه دیگر اصابت می کرد، باعث ناراحتی آن طایفه یا به جدال فیزیکی می انجامیده ؛ ولی پاک کردن صورت مسئله کار آسانی نبوده است.
👈یکی از #شعرای سنگسری زبان، به نام مرحوم محمدابراهیم خشنود که پدر شهید نیز بودند در نظر داشتند، القاب سنگسریها ماندگار شود، همه را به نظم درآورده بودند و در نظم متذکر شده هر یک از القاب، مربوط میشود به خویشاوندان من یا خویشان شما و یا همسایه و رفیق و از قوم ماست، که به آنان نسبت ناروا یا خوبی داده اند ،نباید ناراحت شویم، بلکه با این ترانه ای که سروده ام بگوئیم ، بخوانیم و بخندیم و شاد باشیم. (معمولاً در عروسی ها خوانده می شد) نگارنده سعی بر ذکر چند مثال از القاب را دارد که در قدیم باعث شناسایی طایفه یا فردی از طایفه می گردیده و هنوز هم کماکان از القاب ، بعضی طایفه ها فراموش نشده و از آنان نام می برند ، می پردازد .
📌نگارنده از طایفه ی فراموش شده در القاب است. و به منظور اینکه سوء تعبیر نشود از خود شروع کرده است و یادآور می شود که از طایفه #ملا_اکبری است. ملااکبر، همانطور که از نام او پیداست ، ملا و میرزای زمان و دارای شهرتی از نظر شغلی بوده که نسل وی را ملا اکبری نام گذاشتند. البته از سه نسل قبل از #طایفه ملااکبری نامی برده نشده است. شاید به دلیل صدور شناسنامه در سال ۱۳۰۴ ه.ش و انتخاب نام خانوادگی این تبار همچون مصباحیان، صفائیان، صفائی، استعلامی، مزیتی در فراموش شدن لقب این طایفه گردیده باشد.
📌می گویند #سردودمان یکی از طایفه بزرگ #سنگسر به گنج علاقه زیادی داشته. بهمین دلیل نام گنجی را بر او و خویش و فامیل او نهادند. (طایفه گنجی خانواده های زیادی را شامل می شود) در عهد قدیم بیشتر از ظروف چوبی و به زبان #سنگسری لاک استفاده می کردند ولی بزرگِ خاندانی ، ظرف مسی نقش دار را به کار می بردند که به زبان سنگسری باده نامیده می شد . از این رو این #طایفه را باده لقب دادند. که هنوز آوازه طایفه باده #تبار بر سر زبانهاست.
📌گروه زیادی از سنگسریها که چند طایفه غیر فامیل هستند، در سنگسر اسکان داشته و دارند. از آنجائ یکه در منطقه جاش لوبار در نزدیکی چاشم یکی از دهستانهای شهرستان #مهدیشهر دارای مراتع ییلاقی و زراعتی هستند و امرار معاش می نمایند، آنان را از طایفه های جاش لوباری لقب داده اند. اگر به القاب جورواجور ادامه داده شود، ممکن است باعث کدورت برخی از همشهریان گردد ولی از طایفه ای که دارای صفات حسنه و با لنسبه پیشرفته ای هستند و نسبتی نیز با نگارنده دارند، اجازه داده اند که این مطلب نگاشته شود. این طایفه اگر در حین صحبت کردن، کسی بدون منظور، خئته یعنی بد را در جملات خود بیاورند، برای مزاح و خندیدن، هشدار می دهند!. آی فلانی چرا حواست را جمع نمی کنید!. یا ، به القاب ما چکار دارید!. و ….
📌در پایان این قسمت، به القابی چون طایفه های اصغر حسینی، ملا عباسی، چالژ، چارودار، چایی، چکو، چرپن، چَر، چراغی، جافری، جندقی، پلنگی، پوشتنا، دشمّدی، سور، سوستنی، شوپری، غنچه، کلک، کم پته خوار، کلنگ، کلو، کمو، مومن، آروون، استارمضانی، نادعل تبار، وش ، امام زینعلی آدم [طوریان، توریان] اشاره می شود.
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇
📎می گویند برخی از #سنگسریها که علاقمند به اخذ شناسنامه بودند، آنانی که در رفت و آمد به تهران بودند و یا مقیم تهران در اخذ شناسنامه تسریع نمودند که مجال گفتن نام آنان نمی باشد.
چندنفر از نامداران شهر که باسواد و #ملا بودند، نظیر شیخ علِمد (شیخ علی محمد) ، ملا صرفعلی (ملاصفرعلی) ملا مربائین (ملا محمدابراهیم) و چند معرف دیگر جهت معرفی اشخاص و کمک در #سجل گرفتن آنان برای مناطق مختلف #سنگسر تعیین گردیدند. مردم سنگسر سجل را به دلیل ۳ برگه بودن آن ، سجلد نام گذاشتند.
📌اولین سجل صادره #سنگسر مربوط به یکی از معرفین و کمک کننده به مردم جهت اخذ شناسنامه با مشخصات ذیل به نام شیخ علی محمد صفایی فرزند ملا محمد علی و گلشا، متولد ۱۲۵۳، در روز ۱۰ حمل (فروردین) با شماره شناسنامه ۱ سنگسر تاریخ صدور سال ۱۳۰۴ ه.ش صادره از سنگسر اختصاص یافت.
📌مرحوم شیخ علی محمد علاوه بر وظایف دینی، مسئولیت شهرداری مهدیشهر را در سال ۱۳۰۷ عهده دار بودند. وی که از دروایش صفی علیشاهی و از ارادتمندان ظهیر الدوله ، ملقب به صفا علیشاه وزیر دربار ، خواهرزاده و داماد ناصرالدین شاه #قاجار بودند. در هنگام دریافت شناسنامه به افتخار نام عرفانی صفا علیشاه، لقب صفایی را اختیار نموده بودند و بسیاری از مریدان شیخ و دراویش نام خانوادگی خود را به صفایی یا صفائیان و … اختیار نمودند. البته بحث انتخاب لقب صفائی یا صفائیان …برای مرکز استان یعنی سمنان و نیز روستای ده صوفیان در شهرستان مهدی شهر صدق می کند.
📌ظیهرالدوله در سفرخود به مرکز #مازندران (ساری) که در سنگسر به عنوان مهمان توقف داشتند، لقب حامد علیشاه را به ملا صفر علی اعطاء نمودند. از این رو زمانیکه ملا صفر علی بعنوان یکی از معرف برای اخذ شناسنامه خود و اطرافیان اقدام می نمودند، نام فامیلی حامدی را برای خود وخاندانش وحامدیان …برای اطرافیان پیشنهاد نمودند.
📌ملا محمد ابراهیم که لقب مصباحیان را برای خود و فرزندان و خویشان انتخاب کردند. برای #اقوام دورتر مصباحی و مصباح ، برای دیگر دوستان و آشنایان ، بینش، صفاخواه و ساکنین امامزاده زینعلی را زینعلیان و … سجلد گرفتند. دیگر معتمدین و معرفین نیز هر کدام به نوبه خود، القاب با معنی و پرمحتوایی همچون ربانی، ربانیان، شهریاری و … را پیشنهاد می کردند.
بسیاری از مردم دانای شهر با رجوع به کتاب آسمانی (قرآن کریم) ، دینی و عرفانی و تاریخی القابی را بدون واسطه اختیار کرده و سجل خود را دریافت می کردند. تردیدی نیست که در نزد #مهدیشهری ها همچون سایر بلاد، اسامی و القاب مذهبی منزلت و جایگاه رفیعی داشته است . خاصه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، به نامگذاری ارزشی ، توجه شایانی گردیده است .
📌اما حسینی ها و خدمتگزاران اباعبدالله الحسین و ائمه اطهار برای خود فامیلی خادم، خادمیان، حسینی، متولی، متولیان، مستخدمین و مستخدمین حسینی، سقا، سقائیان و علمدار را به فامیلی های دیگر ترجیح دادند. گروه زیادی از سنگسریها نام اجداد خود را برای نام خانوادگی خود اختیار کردند؛ هم چون حاج علیان ، حامدیان ، سلطانیان ، ساقیان ، سلمانیان ، شجاعیان ، جوادی، جوادیان، شهریاری، دوستمحمدی، دوستمحمدیان، ذوالفقاریان، ذوالفقارخانیان ، رشیدی، رشیدیان، روشن، غنیان، یزدانی، یزدانیان، عباسعلیان، جمشیدی، مرادعلیان، عباسیان، اسکندریان، اسلامیان ، اصغری، بهروزی، طاهر زاده ، پور طاهری ، پورطاهریان، پورهاشمی، پورهاشمیان ، صمدی، صمدیان ، طالبیان، جعفریان، جمالیان، جلالیان، حیدریان، حیدریه ، خسروی، رضائیان، سلطان علیان، کیپور ، علی اکبر خانی، علیخانیان، مختاری، وردی پناه، نادعلیان، هاشمی، یداللهی و یوسفیان و …..
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📎به تعبیر استاد ارجمند فرزامی نیا ، یکی از مشخصه های گفتاری #سنگسری ها این است :
همانطور که بیشتر آنان تیپ عشایری و سلحشورانه ای دارند ، بالطبع تن صدای آنان بلند و بم و تقریباً با تحکم بودند. شاید به همین دلیل نام فامیلی خود را با اضافه کردن یان در پایان فامیلی نسبت به شهر های دیگر دارای فامیلی طولانی و وزین تر همچون سیف علیان و غیره را انتخاب گردیده اند که در سطور فوق قابل ملاحظه است .
📌برخی از سنگسریها نام محل رابرای فامیلی در نظر داشتند که می توان به سنگسری، دربندی، زیارتی، و … را نام برد.
ولی اهالی محله طالب آباد از نام ذوالفقار خان #حاکم سنگسر، سمنان، شاهرود، دامغان، بسطام تا جندق و خور و بیابانک بودند برگزیدند که می توان به ذوالفقارخانی، ذوالفقارخانیان، ذوالفقاری، ذوالفقاریان، اشاره کرد .
📌گروهی از سنگسریها بدون اینکه اندیشیده باشند که چه لقبی نیکو و برازنده آنان است جهت شناسنامه دارشدن به اداره مربوطه که سجل احوال بود و پس از چندی به اداره احصائیه تغییر یافت و بعدها ثبت احوال نام گرفت مراجعه می کردند و با مشاوره از ثبّات که فردی غریبه اما خوش ذوق و خوشرو بوده اند اداره یکی از فامیلی های برتر را انتخاب می کردند. گفته می شود یکی نام پدرش را که #ملا_ابو بوده است آن یکی که فرد خوش تیپ و خوش لباس را خوش هنجار و یکی دیگر را چهره و بالاخره دیگری می آید که نسبت به شناسنامه گرفتن و انتخاب فامیلی بی اهمیت بوده تعریف از مشخصات ظاهری پدربزرگش را می کند که ریشی بلند و پر داشته و به زبان سنگسری لبریش می شود، اتفاقاً لبریشان را برمی گزینند وشاید بعداً تغییر دادند.
📌بهرحال در همه شهرها تنوع القاب زیاد است از بهتر و بهترین تا عالی و عالی ترین ، امید می رود از واقع گرایی یا کاستی هایی که از سوی نگارنده دیده می شود، موجب کدورت همشهریان ارجمند نگردد.
📌گفته می شود،از سال ۱۳۰۴ لغایت ۱۳۲۹ تعداد شناسنامه های صادره خاص #سنگسر ۱۴۵۰۰ نفر بوده اند و آمار حوزه فرمانداری نظامی سابق سنگسر،نظیر درجزین، #شهمیرزاد ، ده صوفیان ، بخش های #چهاردانگه سنگسر و #دو_دانگه سنگسر در سابق جزء ردیف شماره شناسنامه شهر سنگسر نبوده است.
از این سنه یا جلوتر سیل مهاجرت سنگسری ها به اقصی نقاط کشور و حتی خارج از کشور آغاز گردیده و سنگسر با کاهش جمعیت مواجه گردیده که از دهه ۵۰ نه تنها در مرکز شهرستان #مهدیشهر بلکه دربخشها، جمعیتِ روبه تزاید داشته است. اما بسیاری از مهاجرین که مهاجرت دسته جمعی داشته اند، هم اکنون القاب آنان در مهدیشهر محو شده و به عبارتی در سنگسر زندگی نمی کنند. نظیر #طایفه های وجدانی، میثاقیان، میثاقی ، عجمی، طایف، طایفه، سبحانیان، پناه جوادی، پناهیان، نادی، فنائیان، طلوعی، احسانی، آرو، اصلاحی، اقدسیان، علی نژاد، بشارتی، دیانت، عباسعلیان، شاه نعمت الهی، بهمنی سنگسری، جوشنی، دانشیان، مصباح، فروغی، طغیانیان، فرزین، فرشتیان، ممتازی، مهرمانیان، وحدت، وحدت شعار، پاترن، یزدانی، یزدانیانو …. در عین حال باید گفت ضمن اینکه بسیاری دیگر از خانواده های بزرگ و با فامیلی پر شهرت از مهدیشهر کوچ کرده اند ولی ممکن است یکی دو خانواده ازآنان در مهدیشهر باقی مانده باشند.
📌بر اساس آنچه که بیان شد، به گوشه ای از اهمیت ثبت احوال نیز پی برده می شود. اگر به دیگر خدمات آن همچون ثبت آمار ازدواج وطلاق، صدور شناسنامه تبعه های خارجی که پیچیدگی خاص دارد، خدمات برون مرزی در کنسولگری کشورهای مختلف ،صدور کارت ملی، گواهی فوت و ابطال شناسنامه و غیره از جمله اسناد بایگانی حوزه ها در ۵۲۰ مکان توجه شود، اهمیت این سازمان دو چندان می شود.
📄گفتنی است [بخش هایی از مطالب این پژوهش] این مقاله در اولین همایش نام و فرهنگ نام گزینی در تاریخ دوم اسفند ۹۰ در سمنان از بین ۲۵ مقاله [توسط نگارنده یا نگارندگان] ارائه شده به این همایش برای سخرانی انتخاب و ارائه شد.
📌[نوشتار القاب سنگسریها در قدیم] با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری-تحلیلی سنگسر نیوز ، تاریخ انتشار ۲۵ فروردین ۱۳۹۱، کد مطلب: ۲۹۴۸: www.sangesarnews.com
🖊گردآورنده:
#محسن_داداش_پور_باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم