﷽
🇮🇷#ایران_اسلامی
🇮🇷#ایران_قوی
کیفیت عالی
🇮🇷#جستجو_کن
edmolavand@
🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand@
💥محسن_داداش_پور_باکر
🇮🇷#ایران_قوی
🇮🇷#ایران_اسلامی
📝انتشار: ۰۸:۴۵ -۰۷-۱۰-۱۴۰۲
پرچم ایران در طول تاریخ
✍️در طول تاریخ بیرق ایران دچار تغییرات زیادی شده، ایران تاکنون چند پرچم داشته است؟ اولین پرچم ایران چگونه بود؟ در ادامه مطلب از اولین تا پرچم جدید ایران را بررسی خواهیم کرد.
👇👇
✍️احترام ایرانیان به پرچم و بیرق خود شهره عام و خاص است. این احترام از دیرباز همانند خون در رگ‌های ما بوده و هست تا جایی که برای بالا نگه‌داشتن آن جان داده‌ایم.
📜در تاریخ طبری آمده است: «وهرز» در زمان انوشیروان برای یاری دادن «سیف ذی‌یزن» و بیرون راندن حبشی‌ها از یمن راهی شد. پس از گشودن یمن هنگام ورود به صنعا دروازه کوتاه بود و درفش ایرانیان با بایستی خمیده به درون شهر می‌بردند. وهرز چون کوتاهی دروازه را دید، گفت: هرگز درفش من افتاده به درون نشود، دروازه را ویران کنید.
💌سازنده اولین پرچم ایران کیست؟
✍️در بخشی از کتاب «تاریخ پرچم ایران» آمده است: «اگر بنا به‌آنچه نوشته‌اند بیوراسب «دهاک - ضحاک» را بیگانه و تازی بدانیم، پس باید گفت چرم پاره‌ای را که نخست کاوه برای واژگون ساختن پادشاهی یک فروانروای خودکامه و انیرانی در آسمان ایران به‌جنبش درآورد، سرانجام با گذشت سال‌های سرفرازی که شمار این سال‌ها بر ما روشن نیست، به‌دست تازیانی که با فرهنگ دیگرگونه‌ای آشنا شده و نیرو یافته بودند افتاد و گوهرهایش میان آنان پخش گردید و بدینگونه کسانی که پس از گشودن تیسفون کافور را از نمک بازنمی‌شناختند به‌نوایی رسیدند.»
کاشی هخامنشی یافت شده در تخت جمشید با نقش شهباز
اولین پرچم ایران در زمان کوروش هخامنشیان
نکته: قبل از به پادشاهی رسیدن کوروش کبیر، نقش روی پرچم ایران، تصویر یک گاو بالدار بوده است. طبق روایت های تاریخی، نام این پرچم درفشا بوده. که می توان درفشا را اولین پرچم ایران دانست.
که پس از آن و در زمان سلسله هخامنشیان، نقش روی پرچم به تصویر یک پرنده شکاری تغییر کرد. اغلب افراد این پرنده را، پرنده شهباز می دانند و دلیل وجود تصویر این پرنده بر روی پرچم ایرانیان در زمان فرزندان هخامنش طبق روایت ها مربوط به افسانه ای است که در آن پرنده شهباز، ناجی آریایی ها شده و آنان را به سمت ایران هدایت نموده.
پرچم ایران در زمان هخامنشیان
پرچم اشکانیان
پس از اینکه اشکانیان بر بیگانگان سلوکی پیروز شدند، تصمیم گرفتند تا پرچمی متفاوت را طراحی کنند. پرچم واحد کشور و قوم پارت در زمان حکومت بر ایران، پرچم خورشید بوده است. بدین گونه که آرم پرچم ایران از یک خورشید زرد رنگ در میان پارچه ساخته شده بود.
پرچم ایران در زمان ساسانیان
نخستین اشاره در تاریخ اساطیر به وجود پرچم ایران، بر می گردد به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی دهاک (ضحاک). در آن زمان کاوه برای آن که مردم را علیه ضحاک بشوراند، پیش بند چرمی خود را بر سر چوبی کرد و آن را بالا گرفت تا مردم گرد او جمع شوند. سپس کاخ فرمانروای خونخوار را در هم کوبید و فریدون را بر تخت شاهی نشاند.
فریدون نیز پس از آنکه فرمان داد تا پاره چرم پیش بند کاوه را با دیباهای زرد و سرخ و بنفش بیارایند و دُر و گوهر به آن بیفزایند، که آن را درفش شاهی خواند و به این صورت ” درفش کاویان ” پدید آمد. نخستین رنگهای پرچم ایران زرد و سرخ و بنفش بود، بدون آنکه نشانه ویژه ای بر روی آن وجود داشته باشد. درفش کاویان صرفاً افسانه نبوده و به استناد تاریخ تا پیش از حمله اعراب به ایران، بویژه در زمان ساسانیان و هخامنشیان پرچم ایران را درفش کاویان می گفتند، هر چند آن درفش کاویانی اساطیری نبوده است.
📌پرچم ایران بعد از اسلام – پرچم ایران در زمان امام حسین
✍️پس از تازش تازیان به ایران، ایرانیان تا ۲۰۰ سال هیچ درفش یا پرچمی نداشتند و تنها دو تن از قهرمانان ملی ایران زمین، یعنی ابومسلم خراسانی و بابک خرم دین، دارای پرچم بودند. ابومسلم پرچمی یک سره سیاه رنگ داشت و بابک سرخ رنگ. به همین روی بود که طرفداران این دو را سیاه جامگان و سرخ جامگان می خواندند. از آنجایی که علمای اسلام تصویرپردازی و نگارگری را حرام می دانستند تا سال های مدید هیچ نقش و نگاری از جانداران بر روی درفش ها تصویر نمی شد.
📌نخستین پرچمی که نقش شیر و خورشید در آن دیده شده پرچمی است در یک تصویر مینیاتوری که لشکر مغول را در دروازه نیشابور نشان می‌دهد .این مینیاتور در کتاب منظوم " تاریخ مغول " سروده شمس الدین کاشانی که به سال ۸۲۵ به نظم درآمده وجود دارد.
💌شیر و خورشید از چه زمانی مهمان پرچم ایران شدند؟
✍️در بخش دیگر این کتاب آمده که: نخستین پرچمی که نقش شیر و خورشید در آن دیده شده پرچمی است در یک تصویر مینیاتوری که لشکر مغول را در دروازه نیشابور نشان می‌دهد .این مینیاتور در کتاب منظوم " تاریخ مغول " سروده شمس الدین کاشانی که به سال ۸۲۵ به نظم درآمده وجود دارد.
📌نماد شیر و خورشید، احتمالاً در دوره تیموریان به پرچم ایران اضافه شد. انتخاب نماد خورشید به ستاره‌بینی و نقش خورشید در صورت فلکی اسد در منطقه البروج اشاره می‌کند و اینگونه است که شیر و خورشید کنار هم می‌نشینند.
💌شاه اسماعیل؛ طراح ساده‌ترین پرچم ایران
جز شاه اسماعیل اول و شاه تهماسب صفوی، تمام پادشاهان صفوی شیر و خورشید را در پرچم شان به کار بردند. شاه اسماعیل که بسیار کم توقع بود، از پرچم ساده‌ای به رنگ سبز استفاده کرد، به نحوی که یک دایره زرد در بالای پرچم قرار داشت. شاه تهماسب خلاقیت و اعتماد به نفس بیشتری نسبت به او داشت و به جای یک دایره زرد ساده، از نشان ماه تولدش یعنی قوچ یا گوسفند استفاده کرد. با این تفاوت که خورشید را جایگزین دایره زرد رنگ کرد و قوچ را جلوی خورشید گذاشت. یک پای قوچ به علامت حرکت و زندگی و مقاومت از زمین بلند شده و حس و حال زندگی را نشان می‌دهد.
📎هر کشوری را در جهان اول با نماد و پرچمش می شناسند. تصاویری که از نشانه ها و نمادهای مختلف و با رنگ های مختلف اما با نکات ریز روانشناسی تشکیل میشوند را به عنوان پرچم و یا درفش میشناسند. که کدهایی را در ذهن بینندگان خود به وجود می آورند تا ذهنیت بینندگان خود را مستقیما به سمت کشور و سرزمینی خاص هدایت کنند. و اما هر کدام از این پرچم ها معنای متفاوتی نسبت به دیگری دارند.
پرچم جمهوری اسلامی ایران دارای سه رنگ (سبز، سفید، قرمز) میباشد که در وسط آن کلمه مقدس “الله“ نقش بسته و در اطراف، شعار مقدس “الله اکبر“ زینت بخش آن است.
- رنگ سبز پرچم: نشان دهنده ی رشد و آبادانی است، و منعکس کننده آرمانهای ملت بزرگ ایران، برای داشتن کشوری آباد و توسعه یافته. همچنین این رنگ وجود دین و اسلام را که نشان از 99% مسلمان بودن مردم ایران است، می باشد.
- رنگ سفید پرچم: بیان کننده ی صلح طلبی ملت بزرگ ایران است، ملت مسلمان ایران تحت تاثیر تعلیمات دین مبین اسلام، صلح و آرامش را برای تمام همنوعان خود خواهان است.
- رنگ قرمز پرچم: رنگی است که شادی و نشاط به همراه دارد. همچنین نشانه صلابت و پایداری ملت مسلمان ایران در برابر تجاوزکاران است، ملت مسلمان ایران همچنانکه در عمل نیز نشان داده است در دفاع از حقوق مرز و بوم و اعتقادات خویش تا پای جان می ایستد.
کلمه الله در میان پرچم و شعار الله اکبر نیز منعکس کننده هویت و آرمانهای ملت ایران است که در سایه این نامهای مقدس و دین مبین اسلام تجلی می یابد.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
💥تغییرات پرچم ایران در طول تاریخ ؛ از ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد تا به امروز (+عکس)
✍پرچم ایران از درفش کاویان با رنگهای بنفش و قرمز و زرد تا پرچم فعلی ایران با سه رنگ اصلی سبز و سفید و قرمز و نشان «الله» در حافظه جمعی ایرانیان ثبت و به خاطر سپرده شده است.
📌پرچم نمادی مشترک، در حافظه جمعی مردمان یک سرزمین است و تاریخ ایران کهن با مرزهای پهناورش ذیل پرچم‌های بسیار قرار گرفته است؛ با این وجود وحدت میان مردمان این سرزمین همواره با نشان پرچم آن شناخته شده است.
📌از دوران کهن، پرچم‌ها معنای «هویت مشترک» را تداعی کردند؛ پرچم از دوران دور که نشانی برای قبایل و پهلوانان محسوب شد تا پس از قرارگیری مردمان زیر یک نشان مشترک، مفاهیمی خاص از ریشه‌های اتحاد یک ملت را یدک کشیده و با هر نشان، معانی نمادینی چون شیر شجاعت و همای سعادت، رنگ قرمز شهادت و... را به نمایش گذاشته است.
📌پرچم که به عنوان نمادی مشترک، در حافظه جمعی مردمان یک سرزمین است گاه دستخوش تغییراتی شده است؛ با این حال پرچم‌های ادوار مختلف مرز و بومی چون ایران، از درفش کاویان با رنگهای بنفش و قرمز و زرد تا پرچم فعلی ایران با سه رنگ اصلی سبز و سفید و قرمز و نشان «الله» در حافظه جمعی ایرانیان ثبت و به خاطر سپرده شده است. اغلب این ایده وجود دارد که با توجه به اطلاعات موجود، نقوش و رنگهای به کاررفته در پرچم ایران بیانگر شجاعت، قهرمانی‌ها، اسطوره‌ها و فداکاری مردم ایران است.
📌معنای نمادین هر پرچم می‌تواند تا حدودی دال بر تفاوت‌های فرهنگی، تاریخی و سیاسی ساکنان یک مرز و بوم با ساکنان دیگر کشورها باشد؛ بر همین اساس نیز اهمیت پرچم‌ها از دیرباز غیر قابل انکار و به عنوان نمادی از یک ملیت در رویدادهای مهم برافراشته شده است.
تاریخ ایران کهن با مرزهای پهناورش هم ذیل پرچم‌های بسیار قرار گرفته که در دوران مختلف با رنگ‌ها و طراحی‌های متفاوتی همراه بوده است.
📌جالب آنکه یکی از قدیمی‌ترین پرچم‌های جهان در محدوده شهداد کرمان کشف شده است. این پرچم را به دو هزار و ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده‌اند که در کاوش‌های سال ۱۳۵۰ در یکی از قبور گورستان شهداد کشف شده بود. این پرچم صفحه‌ای فلزی به ابعاد ۲۳x۲۳ بوده و به وسیله دو قلاب متحرک به میله‌هایی وصل بوده است. در انتهای آن، سر عقابی قرار داشته که از خدای آسمان نشان داشته است. بر صفحه پرچم نیز مراسم الهی نقش بسته است. این نقوش به شیوه قلم‌زنی و با ایجاد شیارهایی عمیق صورت گرفته است که گفته می‌شود جنبه روایی دارد.
✍پرچم در مرز و بوم ایران با برآمدن سلسله و حاکمیت‌ها تغییراتی را در پی داشته؛ این تغییرات گاه به دلیل سلایق و عقاید دولت‌ها و گاه به دلیل تغییر در نگرش ملت‌ها صورت می‌گرفته است.
📌پرچم، بیرق یا درفش در واقع به پارچه‌ای اطلاق می‌شود که دارای نقش یا نقوش، رنگ یا رنگ‌هایی است؛ این پارچه برای تفکیک ملت‌ها کاربرد دارد. در مقالات آمده است که استفاده از پرچم در میان ملت‌ها ریشه‌ای قدیمی داشته و به حدود پنج هزار سال قبل بازمی‌گردد.
📌در دوره کوروش نیز برخی منابع به استفاده از پرچمی سفید با نقشی همچون عقابی زرین اشاره کردند. پرچم کوروش کبیر در جنگ بزرگ هخامنشی با پادشاه لیدیه چنین وصف شده است، «بیرق کوروش عبارت بود از هیکل عقابی زرین با بال‌های گشاده که به نیزه بلندی نصب کرده بودند. همچنین پرچم اردشیر شاه هخامنشی نیز اینچنین توصیف شده «بیرق شاه عقابی است از طلا که بال‌های خود را گشوده و بر نوک نیزه‌ای قرار گرفته.»
📜در ایران قدیم نقش درفش کاویان بسیار پررنگ بوده و در واقع در خاطره جمعی ایرانیان نقشی کلیدی را ایفا کرده است.
📌درباره اولین پرچم ملت ایران (سرزمینی با مرزهای وسیع در دوران کهن) نظریات متفاوتی مرور شده است. بعضی آثار تاریخی حکایت از تصویری کردند که پیش از به قدرت رسیدن کوروش بزرگ بر «درفشا» نقش بسته بود؛ نشان نقش‌بسته بر درفشا، گاوی بالدار بود. گفته شده است که پس از به قدرت رسیدن کوروش کبیر، پرنده‌ای شکاری که گروهی از مورخان آن را «شهباج» نامیده‌اند بر پرچم ایران نقش بست.
📌از سوی دیگر نیز به نظر می‌رسد حافظه جمعی مردمان این سرزمین در تاریخ پرچم‌های ایران، درفش کاویانی را به عنوان نقطه اتکا در نظر دارد. نخستین اشاره در این رابطه در تاریخ اساطیر ایرانی را می‌توان به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم ضحاک در نظر گرفت. این عقیده وجود دارد که با شورش کاوه در برابر ظلم و ستم و پیروزی او، پیشبند چرمی‌اش به پرچم ایران بدل شد؛ چراکه کاوه برای گردآوری مردم در قیام علیه ضحاک پیشبند چرمی خود را سر چوبی زده و آن را بالا گرفته بود.
👇👇
📌در اوستا کلمه‌ای تحت عنوان گااوش درفش یا گاو درفش آمده است؛ بعضی منابع این کلمه را یادآور درفش کاویانی «گاویانی» دانستند. این عنوان می‌تواند اشاره ای به پیشبند کاوه هم داشته باشد.
📌بر اساس این باور، پس از پیروزی کاوه، فریدون که بر تخت پادشاهی نشسته بود پیشبند کاوه را به رنگ بنفش و قرمز و زرد درآورده و سپس ضمن زینت بخشیدن به آن با سنگ‌های تزیینی «درفش کاویانی» متولد شد. در منابعی آورده شده که محمد ابن جریر طبری در کتاب الام و الملوک گفته است که درفش کاویانی از پوست پلنگ بوده و پنج متر عرض و هفت متر طول داشته است.
طرح درفش کاویانی
طرح درفش کاویانی
✍امروزه پرچم هر کشور هویت، تاریخ، فرهنگ و فلسفه هر کشور را بیان می‌کند و در حفظ همبستگی و اتحاد شهروندان، قومیت‌ها، پیروان ادیان و مذاهب اثر قابل توجهی دارد، به طوری که یکی از مهم‌ترین اسناد سند هویتی و نماد ملی یک کشور در عرصه بین‌المللی شناخته می‌شود.
📌پرچم دارای کاربرد گوناگونی است؛ گاه در سطح تزیینی هم از پرچم‌ها استفاده شده است اما مهم‌ترین کاربرد آن را باید در واقع نشانه سرافرازی، وحدت و به تعبیری دیگر تشخیص خودی از بیگانه دانست.
📌اما پس از تحولات و ورود اسلام به ایران، تا حدود ۲۰۰ سال ایرانیان هیچ پرچمی نداشتند و تنها دو تن از قهرمانان ملی ایران زمین، یعنی ابومسلم خراسانی و بابک خرمدین دارای پرچم بودند. پرچم ابومسلم سیاه رنگ بود و پرچم بابک سرخ‌رنگ؛ در منابعی آورده شده که پیروان این دو پرچم به دنبال همین مسئله «سیاه‌جامگان» و «سرخ‌جامگان» نامیده شده بودند. از آنجایی که علمای اسلام تصویرپردازی و نگارگری را حرام می‌دانستند تا سال‌های مدید هیچ نقش و نگاری از جانداران بر روی درفش‌ها تصویر نمی‌شد.
پرچم پیروان ابومسلم خراسانی
پرچم پیروان بابک خرم دین.
📌اما در سال‌های بعدی و در دوران غزنویان بود که سلطان محمود غزنوی نقش یک ماه را به پرچم ایران افزود و پس از او سلطان مسعود غزنوی نقش شیر را وارد پرچم ایران کرد. او برای نخستین بار دستور داد نقش یک ماه را بر روی پرچم خود که رنگ زمینه آن سیاه بود بدوزند. وی پس از آن دستور داد نقش یک شیر به پرچم افزوده شود. نقش خورشید بر روی پرچم‌ها نیز از زمان خوارزمشاهیان باب شده بود.
غزنویان
📌اما درباره نماد شیر که همواره مورد علاقه ایرانیان بوده، ایده‌های بسیار نقل شده است. برخی معتقدند شیر از دوران میترائیسم در حافظه جمعی ایرانیان نقش بسته است. برخی دیگر بر معنای نمادین شیر که مرتبط با شجاعت است تاکید کرده و بسیاری نیز شیر را نماد حضرت علی (ع) و نشانی از ارادت ایرانیان به امام اول شیعیان عنوان می‌کنند.
📌اما برخی منابع نیز اینچنین آورده‌اند که نقش شیر در پرچم ایران آن زمان به دلیل علاقه سلطان مسعود غزنوی به شکار شیر بوده است؛ بی تردید اعمال سلیقه شاهان در پرچم کشور غیر قابل انکار نبوده، کما اینکه در دوران شاه طهماسب نیز به نماد شیر به یک گوسفند تغییر شکل داد؛ چراکه خود زاده برج حمل بود و گوسفند نشان برج حمل است.
📌فرخی سیستانی از شعرای دربار محمود غزنوی شعری سروده است که در بخشی از آن به بیرقی نیز اشاره شده است.
«ای بر گذشته از ملکان پایگاه تو
قدر تو بر سپهر برآوردگاه تو
ماه منیر، صورت ماه درفش تو
روز سپید سایه چتر سیاه تو»
📌در دوران سلجوقیان نیز از سروده‌های شعرای دوران مانند انوری، می‌توان دریافت که آن زمان پرده علم سیاه رنگ و نقش شیر داشته و بیرقهای دیگری با پیکرده اژدها به کار می‌رفته است.
📌اما پس از گسترش اسلام در ایران دگرگونی در زبان و فرهنگ و اندیشه‌ها رخ داد. بیرق ساسانی نیز در معرض این تاثیر قرار گرفت. از آنجا که به کارگیری پیکره جانوران، یا خورشید، ماه و ستارگان بر درفش‌ها مردم را به یاد روزگار توتم پرستی می‌انداخت این دست از نقوش در این زمان تقریبا حذف شد.
📌در عهد صفویه دانش و هنر و صنعت و ... رونق پیدا کرد. در پژوهش‌ها دوران صفویه دوره‌ای از زنده شدن شخصیت ملی و گرایشات دینی عنوان شده است. در مقالات آورده شده است که پیش از سال ۸۶۰ و در میان سده نهم هجری شیر و خورشید جداگانه بر روی بیرق، در دودمان صفوی کاربرد داشتند؛ اما در این میان شاه اسماعیل صفوی روی بیرق خود و روی سکه‌ها شیر و خورشید نداشته است. پرچم شاه اسماعیل صفوی یکسره سبز رنگ بود و در آن تصویر ماه نیز قرار داشت؛ اما در زمان شاه عباس صفوی پیکره شیر و خورشید بر سکه‌ها بسیار دیده می‌شود. در حقیقت بسیاری تاریخ‌دانان بر این باورند که از این پس بود که شیر و خورشید برای مدتی به نشان نیمه‌رسمی دولت ایران بدل شد.
پرچم شاه اسماعیل
اصلی‌ترین پرچم دوران صفویه
پرچم شاه طهماسب
👇👇
✍در یکی از مقالات آمده است که ژان شاردن فرانسوی بیرق و شیر و خورشید و علم‌های دیگر عهد صفویه را اینچنین توصیف کرده است: «درفش ایرانیان مانند درفش نظامی ما به شکل نوک تیز برش یافته و از رنگ‌ها و انواع پارچه‌های گران ساخته شده است. این درفش خواه برای سواره نظام و خواه برای پیاده نظام یکسان است. به جای پند و شعار، عبارت شهادتین یا عباراتی از قرآن و یا شمشیر دو سر علی(ع) با یک شیر یا خورشیدی که بر پشت آن ایستاده است بر روی درفش نقش می‌کنند.»
📌بر اساس مقاله‌ای او در جای دیگر نیز چنین نوشته است که «از قدیم گفته‌اند که ایرانیان چون می‌خواستند خورشید را رسم کنند آن را با چهره شیر می‌کشیدند زیرا که چون خورشید در برج شیر باشد از برج‌های دیگر بیشتر نیرو دارد.»
📌اما پس از به سلطنت رسیدن نادرشاه افشار، پرچم لشگر را دور قرمز و پرچم کشور را دور سبز قرار دادند. در مواقعی پرچم کشور به نسبت استفاده آن از طرح متفاوتی برخوردار بوده است؛ سپاه او از سوی جنوب تا دهلی، از شمال تا خوارزم و سمرقند و بخارا و از غرب تا موصل و کرکوک و بغداد و از شرق تا مرز چین پیشروی کرد. در همین دوره بود که تغییراتی در خور در پرچم ملی و نظامی ایران به‌وجود آمد. درفش شاهی یا بیرق سلطنتی در دوران نادرشاه از ابریشم سرخ و زرد ساخته می‌شد و روی آن تصویر شیر و خورشید هم وجود داشت اما درفش ملی ایرانیان در این زمان سه رنگ سبز و سفید و سرخ با شیری در حالت نیمرخ و در حال راه رفتن داشته که خورشیدی نیمه برآمده بر پشت آن بود و در درون دایره خورشید نوشته بود: «المک الله».
یکی از پرچم‌های افشاریان
پرچم زندیان
👇
📌بر این اساس می‌توان گفت پرچم سه رنگ عهد نادر مادر پرچم سه رنگ فعلی ایران است؛ زیرا در این زمان بود که برای نخستین بار این سه رنگ بر روی پرچم‌های نظامی و ملی آمد؛ هر چند هنوز پرچم‌ها سه گوشه بودند.
📌اما طی دوران قاجار گفته شده است که درفش‌های کوچک و بزرگ ایرانیان شیر خفته‌ای را در برابر خورشید در حال طلوع نشان می‌دهد. خورشید از آن زمان مظهر حرارت، گرمی، پاکیزگی و سبب رشد و نمو گیاهان بوده است. بر همین اساس از سال‌های دور بشر خود را وابسته به آن می‌دید. استفاده از حیوانی چون شیر نیز نشان از دلیری و رزم‌آوری داشت.
📌در باب رنگ پرچم‌ها نیز وجوه مشترکی در رنگ پرچم‌ها دیده می‌شود. مثلا در پرچم‌های جهان اسلام رنگ سبز دیده می‌شود که نشانه تعلق خاطر مردم آن کشور نسبت به اسلام نیز دانسته می‌شود. ضمن اینکه دو رنگ سبز و قرمز که از سال‌های بسیار دور در پرچم ایران کاربرد داشته می‌تواند بیانگر فرهنگ ایران و نشان از شجاعت مردمان این سرزمین هم باشد.
📌تا دوره قاجارها پرچم سه گوشه بود اما در این دوره شکل پرچم برای نخستین‌بار از سه گوشه به چهارگوشه تغییر یافت و رنگ سرخ نیز تنها رنگ پرچم شد و در درون آن بر روی دایره سفیدی، تصویر شیر و خورشید نقش بست.
📌در دوران آقامحمدخان قاجار، سر سلسله قاجاریان، چند تغییر اساسی در شکل و رنگ پرچم داده شد، یکی اینکه شکل آن برای نخستین بار از سه گوشه به چهار گوشه تغییر یافت و دوم این که آغامحمدخان به دلیل دشمنی که با نادر داشت، سه رنگ سبز و سفید و سرخ پرچم نادری را برداشت و تنها رنگ سرخ را روی پرچم گذارد. دایره سفید رنگ بزرگی در میان این پرچم بود که در آن تصویر شیر و خورشید به رسم معمول وجود داشت. با این تفاوت بارز که برای نخستین بار شمشیری در دست شیر قرار داده شده بود. در عهد فتحعلی شاه قاجار، ایران دارای پرچمی دوگانه شد. یکی پرچمی یکسره سرخ با شیری نشسته و خورشید بر پشت که پرتوهای آن سراسر آن را پوشانده بود.
پرچم آقامحمدخان
پرچم محمدشاه
📌در ادامه تغییرات پرچم ایران اما میرزا تقی‌خان امیرکبیر که دلبستگی ویژه‌ای به نادرشاه داشت، پیوسته به ناصرالدین شاه توصیه می‌کرد که درباره شرح زندگی نادر مطالعه کند. امیرکبیر پرچمی با رنگهای پرچم نادرشاه را پذیرفت اما بر خلاف شکل سه گوشه در عهد نادرشاه شکلی پرچم شکلی مستطیلی یافت. سراسر زمینه این پرچم سفید، با یک نوار سبز به عرض تقریبی ۱۰ سانتی‌متر در گوشه بالایی و نواری سرخ رنگ به همان اندازه در قسمت پایین پرچم دوخته شد و نشان شیر و خورشید و شمشیر در میانه پرچم قرار گرفت؛ بدون آن که تاجی بر بالای خورشید گذاشته شود. به این صورت پرچم ایران تقریبا به شکل امروزی آن درآمد.
پرچم ایران در زمان امیرکبیر
📌اما با پیروزی جنبش مشروطه‌خواهی در ایران و تشکیل مجلس نمایندگان مردم در اصل پنجم متمم قانون اساسی آمد که «الوان رسمی بیرق ایران سبز و سفید و سرخ و علامت شیر خورشید است.» با این حال به جزییات دیگری مانند ترتیب قراگیری رنگ‌ها، افقی یا عمودی قرار گرفتن آن، رنگ شیر و خورشید و ...اشاره نشده بود. در نهایت اما درباره رنگ سفید این حقیقت در نظر گرفته شد که سفید نماد صلح، آشتی و پاکدامنی است و سبز رنگی یادآورد دین مبین اسلام است و رنگ سرخ نیز نشان از خون شهیدان داشت. نواندیشان حاضر در مجلس نیز نشان شیر خورشید را اینگونه بیان کردند که چون اکثر ایرانیان مسلمان شیعه و پیرو حضرت علی (ع) هستند و اسدالله از القاب آن امام بزرگوار است، شیر هم نشانه مرداد و هم نشان امام اول شیعیان است؛ با توجه به این امر که انقلاب مشروطه در میانه مرداد به پیروزی رسید خورشید بر پشت شیر سوار شده و شمشیر ذوالفقار حضرت علی را نیز به دستش دادند. این نشان در دوره‌های مختلف و نزد سلسله‌های شاهی مختلف به صورت‌های متفاوتی تعبیر شد؛ به طوری که در ابتدا تنها نماد ستاره‌بینی بود، بعد از آن نشان پادشاهی شد و بعدها تعبیری دینی پیدا کرد.
پرچم ایران در دوران مشروطیت
پرچم ایران در دوران مشروطیت
📌در این شرایط برای نخستین بار پرچم ملی ایران به طور رسمی در قانون اساسی به عنوان نماد استقلال و حاکمیت ملی مطرح شد. پس از آن نیز در سال ۱۳۳۶ نخست وزیر وقت، طی بخشنامه دیگری ابعاد و جزییات دیگر پرچم را مشخص کرد و طی سال ۱۳۳۷ هم تناسبات طور و عرض پرچم صادر شد؛ بر همین اساس مقرر شده بود که طول پرچم اندکی بیش از یک برابر و نیم عرض آن باشد.
📌پرچم پهلوی؛ پرچم ایران در زمان پهلوی
پرچم ایران زمان شاه (پرچم شاهنشاهی ایران) و در دوران پهلوی، ایران دارای سه پرچم بود:
- پرچم ملی: تشکیل شده از سه رنگ سبز، سفید و سرخ
- پرچم دولتی: از این پرچم در دستگاه‌های دولتی، ادارات و امور خارجه استفاده می‌شد و همان پرجم ملی به همراه نماد شیر و خورشید بود
- پرچم سلطنتی: این پرچم به رنگ آبی آسمانی با نماد تاج پهلوی در سمت چپ پرچم بود.
پرچم ایران در دوران پهلوی
پرچم ایران در دوران پهلوی
🇮🇷با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ اما پرچم ایران بار دیگر با تغییراتی همراه شد. بر این اساس در اصل قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که مصوب سال ۱۳۵۸ است، گفته شد پرچم جمهوری اسلامی ایران از سه رنگ سبز و سفید و قرمز با نشان جمهوری اسلامی ایران در وسط آن قرار گیرد. این نشان بیانگر کلمه «الله» و با شعار اسلامی «لااله‌الاالله» است.
📌طراح نشان این پرچم، حمید ندیمی دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی بوده است.
پرچم جمهوری اسلامی ایران
پرچم جمهوری اسلامی ایران
📌گفتنی است که تغییرات پرچم ایران از دوران کهن تا دوران معاصر موضوعی قابل توجه است. پرچم که نشان هویت ملی در تمامی دوره‌هاست همواره نشان وحدت را یدک کشیده است. پرچم از اصلی‌ترین نشان همبستگی مردمان این سرزمین است که بر هویت تک تک افراد جامعه نقش داشته است. پرچم نشانی است از آنچه در سال‌ها بر مردمان یک سرزمین گذشته است.
* بخشی از این گزارش برگرفته است از دو مقاله «روند تغییر پرچم ایران از عصر صفوی تا دوران معاصر با بررسی عناصر رنگ، نشان و طراحی پرچم ایران» و «مطالعه تحول عناصر بصری در پرچم ایران» است.
📎با وقوع انقلاب اسلامی و بعد از دوره پهلوی، تغییراتی در پرچم شکل گرفت. رنگهای سبز و سفید و قرمز حفظ شدند، اما با توجه به شعارها و خواسته‌های اسلامی مردم‌مان، نشان «لا اله الا الله» که همچون «الله» طراحی شده، جایگزین شیر و خورشید شد. همچنین به نشانه روز ۲۲ بهمن، ۲۲ الله اکبر در حاشیه رنگ سفید پرچم نقش بست.
📌طراح پرچم فعلی کشورمان دکتر حمید ندیمی، معمار، گرافیست و دانشیار دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی است.
🔎معنی رنگهای پرچم ایران
- رنگ سبز که نماد دین اسلام
- رنگ سفید بیانگر صلح و دوستی
- رنگ قرمز که نماد خون شهدا و رشادت
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─ دوران پیش از هخامنشیان
درفش برنزی شهداد
دوران هخامنشیان تا اشکانیان
پلاک یافت‌شده در تخت جمشید که درفش شهباز نام دارد و نماد شاهنشاهی هخامنشیان بوده‌است.
درفش کاویانی از جنس چرم بود و چهار شُرّابه به رنگهای سرخ، زرد، کبود و بنفش از آن آویخته بودند.
دوران فتح ایران توسط عرب‌ها تا سلجوقیان
پرچم غزنویان به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین
پرچم غزنویان به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین
پرچم امویان
پرچم عباسیان
قدیمی‌ترین پرچم شیر و خورشید دار شناخته شده به سال ۸۲۶ هجری قمری (حدود ۱۴۲۳ میلادی) هم‌زمان با دورهٔ شاهرخ تیموری
سکه شیر و خورشید دوران سلجوقیان
دوران صفویان
پرچم ایران در «کتاب ۱۴۰صفحه‌ای پرچم‌های اروپا، شمال آفریقا، شرق نزدیک و دور» که در موزهٔ ملی هلند (Rijksmuseum) با شمارهٔ NG-2018-301-138 نگهداری می‌شود.
نگاره نبرد گیو و گُروی زره در شاهنامه واقع در کتابخانه دولتی برلین ۱۶۰۵ میلادی، تصویر پرچم شیر و خورشید نشان در این نگاره دیده می‌شود که می‌تواند نمایانگر پرچم‌های روزگار تدوین این شاهنامه یعنی دورهٔ صفویان باشد.
پرچم محمدرضا بیگ فرستاده شاه سلطان حسین صفوی به سال ۱۷۱۵ میلادی در هنگام ورود به کاخ ورسای[۲۴]
پرچم‌های مشکوک منسوب به ایران در جدول پرچم‌های پیتِر شِنک (Pieter Schenk) چاپ ۱۷۱۱ م
دوران افشاریان
مهر نادرشاه نشان شیر و خورشید با عبارت «المُلکُ لله» به معنای «پادشاهی از آنِ خداست»
یکی از پرچم‌های ایران در دورهٔ صفویان که در دورهٔ افشار به عنوان پرچم نیروی دریایی به کار گرفته شد.
یکی از دو پرچم سری نخست پرچم‌های شاهنشاهی نادر شاه
دیگر پرچم سری نخست پرچم‌های شاهنشاهی نادر شاه
یکی از دو پرچم سری دوم پرچم‌های شاهنشاهی نادر شاه
دیگر پرچم سری دوم پرچم‌های شاهنشاهی نادر شاه
![دو پرچم از دورهٔ فتحعلی شاه که در کتاب «سفر در ایران» (Voyage en Perse) سرهنگ گاسپار دروویل (افسر فرانسوی در خدمت قشون قاجار) آمده‌است.[۵۵]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Drapeau_et_etendard_persans_1797-1848.jpg/300px-Drapeau_et_etendard_persans_1797-1848.jpg)
دو پرچم از دورهٔ فتحعلی شاه که در کتاب «سفر در ایران» (Voyage en Perse) سرهنگ گاسپار دروویل (افسر فرانسوی در خدمت قشون قاجار) آمده‌است.
پرچم ایران در نقاشی‌ای سیاه و سفید اثر شاهزاده الکسیس سولتیکف از ابوالحسن شیرازی سفیر فتحعلی شاه در حال رهسپاری به روسیه (این اثر سپس‌تر در زمان محمد شاه کشیده شده‌است.)
این نقاشی که زمانی قصر عباس میرزا ولی‌عهد فتحعلی شاه در تبریز را تزیین می‌نموده‌است، صحنهٔ پیروزی ایرانیان بر روس‌ها را در نبرد سلطان‌آباد در ۱۳ فوریهٔ ۱۸۱۳ و در خلال جنگ‌های ایران و روس ترسیم می‌کند. پیاده‌نظام ایران در این نبرد درفشی با نشان شیر و خورشید حمل می‌نماید و شیر در این تصویر شمشیری در دست دارد.
دورهٔ محمدشاه قاجار
درفش مثلثی از تابلوی جنگ غوریان اثر احمد ۱۲۶۰ ه.ق (دارای متن سفید و از سه طرف حاشیهٔ باریک سبز و در وسط شیر و خورشید زرد بدون شمشیر و تاج)
دورهٔ ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار
پرچم‌های به‌کاررفته در مناسبات دیپلماتیک ایران
پرچم ایران که در بیشتر سفرهای خارجی ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و نیز نمایشگاه‌های جهانی دوران این دو شاه به کار می‌رفت.
![بازسازی بیرقی دیگر که بالای ابنیهٔ دولتی و سلطنتی افراشته می‌شود. (بیرق نمرهٔ نهم کتاب «کُرّاسهٔ اَلمَعی» مربوط به اواخر دورهٔ ناصرالدین شاه)[۷۳]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Tricolour_Flag_of_Iran_%281886%29.svg/200px-Tricolour_Flag_of_Iran_%281886%29.svg.png)
بازسازی بیرقی دیگر که بالای ابنیهٔ دولتی و سلطنتی افراشته می‌شود. (بیرق نمرهٔ نهم کتاب «کُرّاسهٔ اَلمَعی» مربوط به اواخر دورهٔ ناصرالدین شاه)[
پرچم مشروطیت ایران
پرچم ایران در کنار اعضای کمیسیون مرزی ایران-عثمانی در ۱۹۱۳ یا ۱۹۱۴ میلادی (شیر و خورشید این پرچم بر روی هر سه رنگ قرار گرفته و مطابق با «دستورالعمل بیرقهای دولت علیه» میباشد که در مقالهٔ «شیر و خورشید: نشان رسمی دولت ایران» نوشتهٔ «ابراهیم مکلا» به چاپ رسیده‌است)
پرچم‌های دریایی ایران در آغاز دوران مشروطیت:
در «رسملی قاموسِ عثمانی» این پرچم افزون بر شیر و خورشید دارای تاج نیز میباشد و به عنوان پرچم نظامی دریایی ایران معرفی شده‌است.
سمت راست بازسازی پرچم شهروندی دریایی ایران در «رسملی قاموسِ عثمانی» چاپ ۱۳۳۰ ه. ق
پرچم‌های ایران در سال ۱۹۱۷ م (دوران پادشاهی احمد شاه قاجار) در کتاب پرچم‌های جهان نشر «جامعهٔ جغرافیایی ملی» ایالات متحدهٔ آمریکا
پرچم دریایی ایران در کتاب «دریا: داستان هیجان‌انگیز ماجراجویی، مخاطره و قهرمانی‌گری» نوشتهٔ «فردریک ویمپِر» چاپ ۱۸۹۰ م
پرچم ایران در جدول پرچم‌های کشورهای جهان (تاریخ چاپ میان سال‌های ۱۸۷۷ تا ۱۸۹۰ م میباشد)
پرچم ایران در جدول پرچم‌های کشورهای جهان جانسون چاپ ۱۸۶۸ م (شمشیر این پرچم ذوالفقار نیست و به‌علت ناهم‌نهشتی چاپ رنگی بر زمینهٔ سیاه و سفید، به صورت دوزبانه درآمده است.)
پرچم دریایی ایران در کتاب «پرچم‌های ملت‌های دریایی» چاپ ۱۸۹۹ م
پرچم ایران در کتاب «پرچم‌ها: شرح تاریخ و طرز استفادهٔ آنها» نوشتهٔ «اندرو مک‌جورج» چاپ ۱۸۸۱ م
۴:۷
پرچم شهروندی (مدنی) ایران تا سال ۱۳۳۷ ه.خ (هر چند که از این پرچم تا انقلاب اسلامی استفاده می‌شد.)
۴:۷
پرچم دولتی (کشوری) ایران پیش از انقلاب اسلامی (از سال ۱۳۳۷ ه.خ این پرچم به عنوان پرچم شهروندی یا مدنی نیز به کار می‌رفت.)
۴:۷
پرچم نظامی ایران پیش از انقلاب اسلامی
۴:۷
پرچم ایران با طراحی مدرن شیر و خورشید در دههٔ ۱۳۵۰
نخستین نشان جمهوری اسلامی ایران بر روی دو اسکناس قدیمی
نخستین طراحی «الله اکبر» پرچم جمهوری اسلامی ایران به دلیل شباهت به usa تغییر کرد. تصویر پرچم جمهوری اسلامی ایران با نخستین طراحی الله اکبرهایش در روزنامهٔ اطلاعات به تاریخ ۸ مرداد ۱۳۵۹ دیده می‌شود.
مقایسهٔ طراحی آغازین و کنونی «الله اکبر» پرچم جمهوری اسلامی ایران
الهام گرفتن نشان جمهوری اسلامی ایران از عبارت لا اله الا الله
پرچم جمهوری اسلامی ایران
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
#آوات_قلم
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com
#بازخوانی_خوانش_اَسناد
#قوم_شناسی_ایل_شناسی
#تبارشناسی_تیره_شناسی
#طایفه_شناسی_نسب_شناسی
#خاندان_شناسی
#قومنگاری_آنتروپولوژی_انسان_شناسی
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم