🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand
📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
📀ابوسهل بیزن بن رستم کوهی؟
📀ابوسهل بیژن بن رستم لاریجانی؟
📀ابوسهل بیژن بن رستم کوهی فریمی؟
ابوسهل بیژن بن رستم کوهی یا ابوسهل کوهی (درگذشتهٔ ۴۰۵ ه.ق) ریاضیدان و ستاره‌شناس ایرانی عضو دارالحکمه در سدهٔ دهم میلادی/چهارم هجری و اهل آمل در طبرستان (مازندران) بود. دانشنامه ایرانیکا سال ولادت او را حدود ۳۳۰ قمری (۹۴۰میلادی) در کوه دانسته که طبق ابن ندیم در مازندران بوده است.
او کتابی دربارهٔ نواقص مسائل ارشمیدس نوشت و اولین بار اقدام به محاسبه نصف النهار نمود. وی مخترع پرگار تام می‌باشد.
ابن ندیم سال تولد ابوسهل را ۳۳۰ هجری قمری می‌داند. در کتاب زندگی‌نامه علمی دانشمندان تولدش را ۳۴۹ تا ۳۶۰ می‌دانند. اما باتوجه به شهادت نامه‌ها و آثار بجا مانده از سال ۳۷۸ هجری قمری، سال تولد وی در ۳۳۰ ه.ق درست‌تر بنظر می‌رسد. کوه نام دهکده‌ای در طبرستان بوده است. در مازندران روستا یا منطقه‌ای بنام کوه وجود نداشته جز اینکه یاقوت حموی در معجم البلدان از دهکده‌ای بنام کوهیار در طبرستان یاد کرده است. بیشتر مورخین زادگاه وی را از جبال طبرستان در آمل می‌دانند.
https://amoltourism.ir/1401/07/28/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%87%D9%84-%D9%88%DB%8C%D8%AC%D9%86-%D8%A8%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C//
🔎بیشتر بدانید:👇👇
📜ابوسهل ویجن بن رستم کوهی
ابوسهل بیژن بن رستم کوهی[۲] یا ابوسهل کوهی (درگذشتهٔ \یرامون ۴۰۵ ه. ق) ریاضیدان و ستاره‌شناس ایرانی[۳] عضو دارالحکمه در سدهٔ دهم میلادی/چهارم هجری و اهل مازندران بود. دانشنامه ایرانیکا سال ولادت او را حدود ۳۳۰ قمری(۹۴۰میلادی) در کوه دانسته که طبق ابن ندیم در مازندران بوده است.[۴]
🔴ابوسهل بیژن کوهی
زادهٔ۳۹۳ هجری قمری
آمل[۱]
❤درگذشت در حدود ۴۰۵ هجری قمری
بغداد
ملیت ایرانی
دیگر نام‌ها: ابوسهل، ویژن کوهی
آثار برجسته ریاضیدان، نویسنده، ستاره‌شناس، مخترع
سبک کوهی
منصب اولین محاسبه نصف النهار، اولین پرگار ریاضیات
او کتابی دربارهٔ نواقص مسائل ارشمیدس نوشت و اولین بار اقدام به محاسبه نصف النهار نمود. وی مخترع پرگار تام می‌باشد
📜زندگی‌نامه
ابن ندیم سال تولد ابوسهل را ۳۳۰ هجری قمری می‌داند. در کتاب زندگی‌نامه علمی دانشمندان تولدش را ۳۴۹ تا ۳۶۰ می‌دانند. اما باتوجه به شهادت نامه‌ها و آثار بجا مانده از سال ۳۷۸ هجری قمری، سال تولد وی در ۳۳۰ ه.ق درست‌تر بنظر می‌رسد. کوه نام دهکده ای در طبرستان بوده است. در بعضی منابع قوهی آمده است به معنای منسوب به قهستان (قوهستان، کوهستان). سکنه دشت نشین مازندران به کسانی که اهل منطقه هزار جریب بودند پسوند کوهی می‌دادند. در مازندران روستا یا منطقه ای بنام کوه وجود نداشته جز اینکه یاقوت حموی در معجم البلدان از دهکده ای بنام کوهیار در طبرستان یاد کرده است. بیشتر مورخین زادگاه وی را از جبال طبرستان می‌دانند.[۵]
🌙فعالیت‌های نجومی
کوهی فعالیت خویش را سال ۳۵۹ ق/۹۷۰ م در شیراز آغاز کرد. به دستور عضدالدوله عبدالرحمان بن عمر صوفی آغاز و احمد بن محمد بن جلیل سجزی و دانشمندانی دیگر با وی همکاری می‌کردند. او در شیراز توانست رصد نقطه‌های صیفی و شتوی (تابستانی و زمستانی) را به دست آورد.
در دوره مأمون برای اولین بار در کوه قیسون دمشق و در شمامیه بغداد رصد خانه ای تأسیس کرده آن را رصد خانه مأمون نام گذاشتند.
پس از آن پسران شاکر در اطراف جسر (پل) بغداد رصد خانه ای بنا کردند و تا قرن چهارم هجری دیگر کسی نتوانست رصد خانه ای تأسیس کند.
ابوریحان بیرونی در کتاب «تحدید النهایات الاماکن» به رصد خانه کوهی در شیراز اشاره کرده که در سال ۳۵۹ قمری به فرمان عضد الدوله، وسایل نجومی چندی را ساخته است که این رصد خانه را دو دهه بعد در بغداد تکرار کرد.
پس از مرگ عضد الدوله، شرف الدوله دیلمی در بغداد جانشین او شد و دستور داد کوهی به بغداد برود. وی تمام اختراعات خود را از شیراز به بغداد آورد و رصد خانه ای در آنجا تأسیس کرد. در باغ قصر بنایی نیم کروی ساختند که قاعده اش به قطر ۲۵ ذراع (تقریبا ۱۲/۵ متر) بود و در مرکز سوراخی در سقف بنا قرار داشت که شعاع‌های خورشید از آن سوراخ وارد شده مدارات یومیه (حرکات روزانه) را رسم می‌کردند.
جمال الدین قفطی در کتاب خود إخبار العلماء بأخبار الحکماء در این مورد می‌گوید: ابوسهل در دارالمملکه (قصر شرف الدوله) به آخر بستان از آن روی باب الخطابین مکانی اختیار کرد و قواعد آن خانه را سخت محکم کرد و آلات رصدیه را که خود مخترع آن بود در آن خانه بر پا داشت.[۶]
گراور بیژن کوهی
📝ابوسهل در کلام دیگران
- جمال الدین قفطی آورده است: ابوسهل کوهی منجم، فاضل کامل و عالم به علم هیئت و و صنعت آلات ارصاد بود. او در هندسه و هیئت معرفتی به کمال داشت و کار را به نهایت رسانیده بود.
- در کتاب نام آوران فرهنگ ایران آمده است: این ریاضیدان عالی قدر معاصر ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی و به قولی استاد ابو علی سینا بوده است.
- عمر خیام نیشابوری، ابوسهل را ریاضیدان عالی مقام می‌دانست.
- میرزا محمد علی مدرس تبریزی می‌نویسد: قطب الدین بن عز الدین لاری در کتاب «حل و عقد نجوم» بسیاری از عملیات نجوم را از ابوسهل نقل کرده و در دیگر کتب صناعت نیز نام وی به جلالت و عظمت برده شده است و اکثر دانشمندان اعتقاد دارند زیج او منشأ استخراج منجمین بوده است.
- خواجه نصیرالدین طوسی می‌گوید: کوهی مسائلی را حل کرد که ارشمیدوس نمی‌توانست حل کند. ابن هیثم از نوشته‌های کوهی الهام گرفت.
- ابوریحان بیرونی می‌گوید: کوهی علاوه بر اینکه منجمی دقیق و زبردست بوده، در ریاضیات به‌خصوص در هندسه مقام شامخی داشت.
- سارتن نوشته است: کوهی هم خود را مصروف آن عده از مسائلی که ارشمیدوس و آپولونیوس طرح کرده بودند و منجر به معادلات بالاتر از درجه دوم می‌شد، نمود و بعضی از آنها را حل کرد و شرایط قابل حل بودن بعضی از آنها را مورد بحث قرار داد.
- ویکه در مورد کوهی می‌نویسد: از تفحص در آثار ریاضی وی معلوم می‌شود که او در ریاضیات شخصیتی بارز دارد به‌خصوص در هندسه استاد و زبردست بوده و عده ای از بزرگترین ریاضی دانان دوره اسلامی به آثار و تالیفات او استناد و اشاره کردند.
- غیاث الدین جمشید ثانی رساله ای «موسوم به تقسیم کره به سطوح مستوی» نوشت در مقدمه آن می‌گوید پیش از این تنها ابوسهل کوهی در این باره کتابی دارد.
- طاهری شهاب در کتاب تاریخ ادبیات مازندران می‌گوید: ابوسهل کوهی در زمان سلاطین آل بویه و عضد الدوله به فن نجوم و مایتعلق بها سرآمد اقران و امائل خویش بود و بر دیگر فضلا رتبه تقدم و برتری داشت.[۷]
📍پرگار تام
یکی از ابزارهایی که اختراع کرد پرگار تام است که به کمک آن می‌توان خطوط و دایره و بیضی و هذلولی و سهمی را ترسیم کرد. ابوریحان بیرونی در رساله «استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاسطرلاب» از «کتاب پرگار تام» کوهی نام برده و نوشته است که «شیخ ابوسهل ویجن بن رستم کوهی، رساله ای دربارهٔ ساختن و بکار بردن پرگار تام نوشته است که در آن روش ترسیم مقاطع مخروطی را بیان کرده است».
این پرگار با پرگارهای عادی دارای شباهت و تفاوت‌هایی می‌باشد. از جمله شباهت آن دو می‌توان به داشتن دو شاخه اشاره کرد. اما از تفاوت‌های آنها، اینکه شاخه اول پرگار تام را می‌توان با زاویه دلخواه نسبت به صفحه کاغذ تنظیم کرد که این شاخه به محور مخروط مربوط می‌شود و کوهی آن را «محور پرگار» نامیده است. شاخه دوم خود از یک لوله مستقیم و قلم تشکیل شده است که قلم می‌تواند درون لوله بلغزد این شاخه می‌تواند نسبت به محور، با زاویه دلخواه ثابت شود. طبق شکل اگر شاخه دوم حول محور بچرخد، بر روی صفحه یک مقطع مخروطی ترسیم می‌شود.[۸][۹]
محاط ۵ ضلعی متساوی الاضلاع در مربع
کوهی یک ۵ ضلعی متساوی الاضلاع را در یک مربع محاط کرد که منجر به حل معادله ای درجه چهارم شد.[۱۰]
محاط هفت ضلعی متساوی الاضلاع در دایره
موضوع کتاب رساله فی استخراج ضلع المسبع فی الدائر می‌باشد.
مجسمه ۷ قطر
تصویر مجسمه ۷ ریچارد سرا در مقابل موزه هنرهای اسلامی دوحه قطر و ۷ ضلعی محاط شده در دایره[۱۱]
ریچارد سرا مجسمه‌ساز آمریکایی مجسمه ۷ را با ۸۰ فوت ارتفاع، در دوحه در مقابل موزه هنرهای اسلامی قطر در سال ۲۰۱۱ ساخت.
ایدهٔ ساخت این مجسمه عظیم را باتوجه به باور بر مقدس بودن عدد ۷ و همچنین محاط کردن ۷ ضلعی در دایره توسط کوهی در کتاب رساله فی استخراج ضلع المسبع فی الدائر ذکر کرده است.
اثر از ۷ ورق فولادی در قالب یک ۷ ضلعی منتظم ساخته شده است.[۱۲][۱۳]
📚آثار
پروفسور جان لین برگرن(John L. Berggren) ریاضیدان و استاد دانشگاه سایمون فریزر و نویسنده آثاری دربارهٔ ریاضیات اسلام قرون وسطی[۱۴][۱۵] بر این باور است که شماری از آثار کوهی مفقود شده‌اند.[۱۶]
📚آثار برجای مانده:
- رساله فی استخراج مساحه الجسم المکانی (رساله در باب یافتن مساحت جسم مکانی) (وی در این رساله راه حلی ارائه کرد که تا اندازه‌ای واضح‌تر و ساده‌تر از راه حل ارشمیدس است)
- رساله فی البرکار التام و العمل به (رساله پرگار کامل و شیوهٔ کار آن)
- رساله فی معرفت مایری من السما و البحر (رساله شناخت آنچه از آسمان و دریا دیده می‌شود)
- رساله فی استخراج ضلع المسبع فی الدائر (رساله در مورد محاسبهٔ ضلع هفت‌ضلعی در دایره)
- المسائل الهندسه (پرسمان‌های هندسی)
- زیادات لکتاب اقلیدس فی المعیات (افزوده‌ها بر کتاب اقلیدس در مورد مقدمات)
- مراکز الاکر (مراکزی که از آن کرات مشاهده می‌شوند)
- اخراج الخطین (محاسبهٔ دو خط)
- صنعت الاسطرلاب (ساخت اسطرلاب)
- استخراج سمت القبله (یافتن جهت قبله)
- تقسیم الکره بسطوح مستویه (تقسیم کره به سطوح مسطح)
- دوایر حماسه (دایره‌های حماسی)
📚منابع
- رمضانی پاچی، علی؛ درگاهی، زین العابدین؛ نامداری جویباری، خدیجه؛ امامی، هاجر (۱۳۹۱). شناخت نامه مازندران (ویراست چاپ اول). تهران: نشر رسانش نوین. صص. ۱۴ و ۱۵. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۸۲۶۳۶۳.
- «وجه». مازند نومه.
- al-Qūhī, Abu Sahl Wayjan ibn Rustam (c. 940-c. 1000)
- ABŪ SAHL VĪJAN B. ROSTAM KŪHĪ (also QŪHĪ), mathematician and astronomer. He was born ca. 330/940 at Kūh, which, according to Ebn al-Nadīm (Fehrest, pp. 283-84), was in the mountains of Māzandarān., D. Pingree , “ABŪ SAHL KŪHĪ,” Encyclopædia Iranica, online edition
- رمضانی پاچی، علی؛ درگاهی، زین العابدین؛ نامداری جویباری، خدیجه؛ امامی، هاجر (۱۳۹۱). شناخت نامه مازندران (ویراست چاپ اول). تهران: نشر رسانش نوین. صص. ۱۴ و ۱۵. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۸۲۶۳۶۳.
- رمضانی پاچی، علی؛ درگاهی، زین العابدین؛ نامداری جویباری، خدیجه؛ امامی، هاجر (۱۳۹۱). شناخت نامه مازندران (ویراست چاپ اول). تهران: نشر رسانش نوین. صص. ۲۰ و ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ و۲۴. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۸۲۶۳۶۳.
- رمضانی پاچی، علی؛ درگاهی، زین العابدین؛ نامداری جویباری، خدیجه؛ امامی، هاجر (۱۳۹۱). شناخت نامه مازندران (ویراست چاپ اول). تهران: نشر رسانش نوین. صص. ۱۷ و ۱۸ و ۱۹ و ۲۰. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۸۲۶۳۶۳.
- سلطان زاده، حسین؛ منتظر، بهناز. «بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری». پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی. دریافت‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۱.
- سلطان زاده، حسین؛ منتظر، بهناز. «بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری» (PDF). فصلنامه علمی-پژوهشی هنر اسلامی. دریافت‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۱.
- Jan Hogendijk (1984) "al-Kuhi's construction of an equilateral pentagon in a given square", Zeitschrift für Gesch. Arab. -Islam. Wiss. 1: 100-144; correction and addendum Volume 4, 1986/87, p.267.
- سلطان زاده، حسین؛ منتظر، بهناز. «بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری». پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی. دریافت‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۱.
- سلطان زاده، حسین؛ منتظر، بهناز. «بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری». پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی. دریافت‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۱.
- سلطان زاده، حسین؛ منتظر، بهناز. «بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری» (PDF). فصلنامه علمی-پژوهشی هنر اسلامی. دریافت‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۱.
- Professor of Mathematics, Simon Fraser University, Burnaby, British Columbia. Author of Episodes in the Mathematics of Medieval Islam, , “John L. Berggren” Encyclopædia .britannica, online edition
- Len Berggren,. , “Len Berggren” people.math.sfu.ca,
- we know that some of his works have been lost. In this article, kuhi’s lost mathematical works are traced through references and quotations in the works of other scholars, J. L. Berggren , “Lost or Embedded Works of Kūhī,” پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران،
- صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات ایران (جلد یکم)، انتشارات فردوسی، چاپ هفدهم
- پایگاه طبرستان
- رشدی راشد، الهندسة و علم المناظر فی ضحی الإسلام
- آثار گم‌شدهٔ کوهی،ابزارک تصویر
"ابوسهل ویجن بن رستم کوهی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد" https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%87%D9%84_%D9%88%DB%8C%D8%AC%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85_%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/4727
https://eitaa.com/edmolavand/21469
🔴ابوسهل بیژن بن رستم کوهی،
ریاضیدان و ستاره‌شناس ایرانی اهل تبرستان (مازندران) به‌طور قطع در نیمه‌ی دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری (قرن دهم میلادی) می‌زیسته است.
🔎پسوند کوهی که در بعضی منابع قوهی نیز یاد شده است به معنای قهستان (کوهستان) است. محل تولد او را منطقه‌ی فریم از توابع دودانگه‌ی شهرستان ساری گفته‌اند.
📍ابوسهل کوهی پس از فراگیری دانش مقدماتی، به‌سبب علاقه و استعدادی که در زمینه‌های علمی از خود بروز داد، برای تکمیل تحصیلات خود نزد استادان فنون مختلف علمی رفت تا زمانی که به درجه‌ی استادی رسید.
او مانند اکثر دانشمندان قرن چهارم هجری قمری برای علم‌آموزی به بغداد مهاجرت کرد و پس از پایان دوره‌ی علم‌آموزی به شیراز رفت. در شیراز ابوسهل دست به اختراعاتی زد و به وسیله‌ی آنها توانست حرکات ستارگان را بسیار دقیق تشخیص دهد.
📜ابوریحان بیرونی در کتاب تحدید نهایات الاماکن به رصدهای ابوسهل کوهی در شیراز اشاره کرده است.
پس از چندی به‌دستور شرف‌الدوله‌ی دیلمی که به‌تازگی حاکم بغداد شده بود به ابوسهل دستور داده شد که به بغداد برود. او تمام اختراعات خود را از شیراز به بغداد برد و به دستور شرف‌الدوله رصدخانه‌ای کروی شکل را بنا کرد. شرف‌الدوله از دانشمندان درخواست کرد که کواکب سبعه (ستاره‌های هفتگانه) را رصد کنند. ابوسهل کوهی این کواکب را رصد کرد و به ثبت رساند.
همچنین او از اولین کسانی اس که اقدام به محاسبه‌ی نصف‌النهار کرد. از دیگر نکات برجسته‌ی کشفیات و اقدامات او در عرصه‌ی نجوم بنا به روایتی، کشف کهکشان آندرومدا است.
کوهی علاوه بر آن‌که اخترشناسی دقیق و زبردست بود در ریاضیات و به‌ویژه هندسه جایگاه بلندی داشت.
برخی او را استاد ابوعلی‌سینا نیز می دانند.
دانشمند بزرگ خواجه نصیرالدین طوسی می‌گوید "کوهی مسائلی را حل کرد که ارشمیدس نمی‌توانست حل کند" ابوسهل کوهی نخستین ابداع‌کننده‌ی نظریه‌ی پرگار تام بوده است. پرگار تام ابزاری است برای رسم مقاطع مخروطی مانند دایره، سهمی، هذلولی و همچنین خط راست. آثار ارزشمند او که به‌صورت دست‌نوشته‌های متعدد موجودند و تصحیح و ترجمه و مطالعه شده‌اند، برخی از آثار او مفقود شده است.
📍از آثار به‌جا مانده او می‌توان به المسائل الهندسه، راکز الاکر، صنعت اسطرلاب، استخراج سمت القبله، دوایر حماسه، پرگار تام و بسیاری دیگر اشاره کرد. سال درگذشت ابوسهل دقیق مشخص نیست اما با توجه به شواهد ۴۰۵ هجری قمری در بغداد است.
"ابوسهل بیژن کوهی (مازندران) | ویزیت ایران" https://www.visitiran.ir/fa/fame-myth/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%DA%98%D9%86-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/4727
https://eitaa.com/edmolavand/21469
🔴ابوسهل کوهی
ارسال شده توسط alirezababaei
📑۱۳۹۹/۰۶/۱۹
دانشنامه، مشاهیر، مقالات
ابوسهل بیژن بن رستم کوهی ریاضیدان بزگ و در اصلیت نیز اهل طبرستان بود.
ابو سهل در ایام سلطنت عضدالدوله و شرف‌الدوله در بغداد می‌زیست. در سال ۳۷۸ ه.ق به دستور شرف‌الدوله رصدخانه‌ای در بغداد بنا کرد و در آن به رصد پرداخت. در جوانی از شاگردان ابوحامد صاغانی بوده است. تاریخ وفاتکوهی را مورخان ۴۰۵ ه.ق یا کمی بعد از آن دانسته‌اند.
کوهی علاوه بر آن منجمی دقیق و زبردست بود، در ریاضیات و به خصوص هندسه مقامی شامخ داشت. سارتن(برخی او را پدر تاریخ علم معرفی میکنند) نوشته است: «کوهی هم خود را مصروف آن عده از مسائلی کرد که ارشمیدس و آپولونیس طرح کرده بودند و منجر به معادلات بالاتر از درجه‌ی دوم می‌شد و بعضی از آنها را حل کرد و شرایط قابل حل بودن آنها را مورد بحث قرار داد. تحقیقات کوهی در این‌باره از بهترین آثار هندسی دوران اسلامی است.
از تفحص در آثار ریاضی کوهی معلوم می‌شود که وی در ریاضیات شخصیتی بارز داشته و به خصوص در هندسه استاد و زبردست بوده است و عده‌ای از بزرگترین ریاضیدانان دوره‌ی اسلامی به آثار و تألیفات وی استناد و اشاره کرده‌اند:
حکیم عمر خیام در رساله‌ی «جبر و مقابله» خود نوشته است: و مسأله‌ای که ابوسهل کوهی، ابوالوفای بوزجانی، ابوحامد صاغانی و جماعتی از رفقای ایشان از حل آن عاجز ماندند، این است که می‌خواهیم عدد 10 را به دو پاره تقسیم کنیم که مجموع مربعین آنها به اضافه‌ی خارج قسمت پاره‌ی بزرگتر بر پاره‌ی کوچکتر هفتاد و دو شود.
بیرونی در کتاب قانون مسعودی کوهی را از بزرگان زمان خود در هندسه نامیده است و در کتاب «تحدید نهایات الاماکن» نوشته است که شرف‌الدوله، ابوسهل کوهی را به تجدید رصد مأمور ساخت و او در بغداد بنایی ساخت که قاعده‌اش قطعه کره‌ای به قطر ۲۵ ذراع (تقریبا 5/12) بود و در مرکز آن سوراخی در سقفِ بنا، قرار داشت و نور خورشید از آن سوراخ وارد بنا می‌شد…
📚در کتاب «تاریخ الحکما» در مورد زندگی ابوسهل کوهی چنین آمده است:
منجمی است فاضل و کامل و به هیأت و به صنعت آلات رصدی آگاه و عالم. در دولت آل بویه و ایام عضدالدوله و بعد از آن، تقدم و تفوق وی بر اقران مسلم بود.
📚آثار ابوسهل کوهی
✍️برخی از آثار ابوسهل کوهی عبارت است از:
کتاب‌الاصول علی نحو کتاب اقلیدس
قسمتی از این کتاب در کتابخانه‌ی خدیویه مصر و بخش آخر در برلین به شماره‌ی 5922 موجود است.
کتاب البرکار التام📙
این کتاب به زبان عربی است و چند نسخه‌ی خطی آن در استانبول و لیدن و خدیویه مصر موجود است.
رساله فی استخراج ضلع المسبع📙
این کتاب را به نام عضدالدوله دیلمی نوشته و نسخه‌ی خطی آن در کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران موجود است.
طریق فی استخراج خطین بین خطین حتی تتوالا علی نسبه و قسمه الزاویه بثلثه اقسام متساویه📙
رساله فی عمل مخمس متساوی‌الاضلاح فی مربع معلوم📙
شماره‌ی 1751/8 در کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران موجود است.
رساله فی استخراج مساحه المجسم المکانی📙
مسئلتان هندسیتان = مسائل هندسه📙
رساله فی قسمة الزاویه المستقیمه الخطین بثلثه اقسام متساویه📙
رساله فی معرفه ما یری من السماء و البحر📙
قول علی ان فی الزمان المتناهی حرکه غیر متناهیه📙
در کتابخانه‌ی ایاصوفیا در شهر استانبول ترکیه موجود است.
"ابوسهل کوهی – رصدگران" https://rasadgaran.ir/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%DA%98%D9%86-%D8%A8%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C/
🔴ابوسهل بیژن کوهی
دکتر مزبان حبیبی ژانویه 19, 2021 اخبار
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ابوسهل بیژن کوهی
🌿زادهٔ۳۹۳ هجری قمری لاریجان، آمل
❤درگذشت در حدود ۴۰۵ هجری قمری
بغداد
"ابوسهل بیژن کوهی – آموزشگاه علمی قلم" https://penscientificinstitute.ir/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%DA%98%D9%86-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C/
مرجع فراگیر مجلات علمی و تخصصی ایرانی
- Magiran
- روزنامه ایران
- شماره 4677، یکشنبه ۲۸ آذر ۱۳۸۹
- نمایش مطلب
آرشیو یکشنبه ۲۸ آذر ۱۳۸۹، شماره ۴۶۷۷
صفحه آخر ۲۸
تقویم تاریخ
🔴ابوسهل کوهی؛ منجم طبرستانی
ابوسهل ویژن یا بیژن بن رستم، دانشمند و منجم قرن چهارم هجری قمری است.
چون اصل وی از جبال طبرستان بود او را کوهی نامیدند. در بیشتر دایرئ المعارف ها و مقالات نیز از او با همین نام یاد شده است. از سال ولادت او اطلاع دقیقی نداریم. در گذشتش حدود ۴۰۵ ق اتفاق افتاده است.
دوران زندگی کوهی مصادف با دوران پادشاهی سه تن از شاهان آل بویه، عضدالدوله و صمصام الدوله و شرف الدوله بود. کوهی تحصیلات خود را در بغداد به پایان رساند. از استادان وی اطلاع دقیقی در دست نیست اما با توجه به عنوان رساله ابوالجواد (متوفی ۴۰۰ق)، از معاصران کوهی می توان احتمال داد که ابو حامد صاغانی (متوفی ۳۷۹ق)، ریاضیدان بزرگ آن عصر، استاد ابوسهل بوده است.
خواجه نصیرالدین طوسی ضمن بیان دو قضیه از کوهی، در تحریر کتاب ماخوذات ارشمیدس، مقاله ای با عنوان «تزئین کتاب ارشمیدس» به او نسبت داده و او را از ریاضیدانان بزرگ پیش از خود دانسته است.
درباره کارهای نجومی کوهی به حضور او در رصدی که در شیراز به دستور عضدالدوله برای تعیین میل اعظم صورت گرفته بود و همچنین رصد سیارات هفت گانه، به دستور شرف الدوله در بغداد اشاره شده است. در 359ق/969م عضدالدوله دیلمی گروهی را به راهنمایی عبدالرحمان صوفی مامور رصد گذر خورشید از محل انقلاب زمستانی برای تعیین زاویه میل کرد. این رصد در چهارشنبه 2 صفر و جمعه 4 صفر آن سال صورت گرفت و افرادی چون ابو سعید سجزی، نظیف بن یمن و ابوالقاسم غلام زحل همراه ابو سهل کوهی در این رصد حضور داشتند. پس از اندازه گیری های نخستین و تعیین زاویه زمستانی، این کار در تابستان همان سال تکرار شد تا مقدار زاویه میل به دقت محاسبه شود. کوهی به عالم هندسه زمان خود نیز شهرت دارد؛ نسخه ای از اثر ابوالجواد که هم عصر جوان تر کوهی است، در مورد هفت ضلعی منتظم در کتابخانه دارالریاض قاهره محفوظ است که در مقدمه آن ابوالجواد، کوهی را استاد هندسه در زمان خود ذکر کرده است.
📚منبع:
٭ به نقل از کتاب «تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران»
🖊گردآورنده و بازنشر: محسن داداش پور باکر
💾شناسه ۱۴۰۴۰۵۲۹۲۰۵۹
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [فیلم و نمایه و اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم