پژوهشگر محسن داداش پور باکر

🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand

📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی

🔴پل خشتی تمیجان

🔴پل خشتی تمیجان قدیمی ترین و زیباترین پل خشتی گیلان

این پل خشتی در ۶ کیلومتری جنوب غربی رودسر در استان گیلان، بر روی رودخانه تمیجان احداث شده‌است. گر چه کتیبه و سنگ بنا یا یادبود دگر در آن وجود ندارد، ولی از نوع طاق‌ها (طاق‌های جناقی) و مصالح بکار رفته در آن می‌توان این پل را به دوره صفوی نسبت داد.

نمایی از پل خشتی تمیجان، رودسر

بنا به دست نوشته های عام، احداث این پل به زمان حکومت بهزاد بیگ بر گیلان (مصادف با ٩٧۰ الی ۱۰۰۰ هجری شمسی) است.

بدنه و پاهای پل آجری است، ولی کف پل سنگ‌فرش است و دارای چهار دهانه بزرگ می‌باشد. دهانه‌های کوچک‌تری نیز در طرفین این دهانه‌ها وجود دارد. طول پل ۶۰ متر و عرض آن ۵ متر است. در بدنه پل چند اتاق که طاق آنها به شیوهٔ ماهرانه‌ای ساخته شده وجود دارد. این طاق‌ها احتمالاً محل اتراق رهگذران و کاروانیان در ایام بارندگی بوده‌است.در دو طرف عرض پل نیز جان‌پناهی آجری به بلندی ۵۰ سانتی متر ساخته شده تا از افتادن افراد و چهارپایان جلوگیری شود. پل خشتی تمیجان در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۱۱۲۵ به ثبت رسیده‌است.

پل خشتی تمیجان رودسر😍

پل خشتی ۷۰۰ ساله تمیجان در ۶ کیلومتری جنوب غربی رودسر واقع شده و ۶۰متر طول و ۵متر عرض دارد و بزرگترین پل خشتی گیلان محسوب می شود که به معنی “کاروانسرا” یا ”محل کاروان” می‌باشد. علت این نامگذاری آن است که این محل روزگاری دراز بر سر راه چهار راه بازرگانی شرق و غرب و شمال و جنوب منطقه ساحلی دریای کاسپین و کوهستانی البرز قرار داشت و فرودگاه کاروانیان و تیم‌ها بوده است.

#دارالمرز
📜در سفرنامه رابینو به تمیجان اشاره شده است. #رابینو، دركتاب ولایات دارالمرز ایران می‌نویسد: تمیجان در جنوب شهر رودسر قرار دارد و سابقاً مركز حكومت رانكوه بود.

#رودسر
#ایران_زیبا
🏝@iran_zibayman

"پل خشتی تمیجان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد" https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%84_%D8%AE%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86

سال ها قبل از اینکه جاده ها یکی پس از دیگری راه های نرفته را فتح کنند و پل های عجیب و غریب هر مسیر ناممکنی را کوتاه کنند عبور و مرور به این راحتی ها نبود. شاید معروف ترین جاده ای که سراسر کشور اساطیری مان را درنوردیده و سبب افتخار و رونق شهرها و آبادی ها می شد، همان جاده ابریشم معروف بود که درهای دنیای جدید را به رویمان می گشود.

اغلب پل ها، کاروانسراها و امکانات تردد و جابجایی در مسیر این جاده تعبیه می شد تا نبض رونق و اقتصاد باهم بتپد. صدها سال قبل در مسیر این جاده پرغوغا شهرها و روستاهایی قرار داشتند که همه رونقشان را مدیون این شاهراه افسانه ای بودند و حالا دیگر نه نامی از آن ها باقی مانده و نه رونقی. حالا هر آنچه که باقی مانده است تاریخ است و هنر و ذوق ایرانی. در میان یادگارهای چند صد ساله و ارزشمندی که روزگاری تنها وسیله رسیدن بوده اند سری به یک پل خشتی زیبا و قدیمی می زنیم که هنوز هم بعد از گذر چند سده راه و رسم رساندنش را حفظ کرده و مردمان دو سوی رودخانه را به هم می رساند تا کشف سرزمین های آن طرف رودخانه را میسر کند. پل خشتی تمیجان در خطه زیبا گیلان مقصد این باره ماست. پل تمیجان در لفافه ای از تاریخ، طبیعت، هنر و معماری پنهان شده و مطمئنا هر چشم تیزبین و زیبابینی را مجذوب خود خواهد کرد.

گذر از پل تیمجان
یک سوی البرز را سرزمین هایی فرا گرفته اند که تنها دغدغه شان آب است و هزار روش هوشمندانه را در طول تاریخ به کار گرفته اند تا حیاتشان را حفظ کنند اما سویی دیگر جایی که البرز مبهوت رقص امواج خزر است سرزمین هایی قرار دارند که سرسبزی و آبادانی از سر و کولشان بالا می رود و باران گاهی خیال بند آمدن ندارد و جنگل ها آنچنان در اعماق فرورفته اند که گویی انتهایی برایشان متصور نیست. گیلان از آن دست سرزمین هایی است که همه ما را به یاد جنگل های زیبا و باران های گاه و بیگاه می اندازد. سرزمینی زیبا که در اعماق جنگل هایش گاهی سر و کله یک روستای زیبا پیدا می شود که از قضا در میان جادوی طبیعت دستی هم بر تاریخ دارند. نام گیلان علاوه بر باران و آبادانی با تاریخ هم گره خورده و از دیرباز مهد تمدن های گوناگون بوده است. در میان سرزمین شالیزارها و شهرها و روستاهای چشم نواز این بار راهی شرقی ترین شهر در پهنه این استان زیبا می شویم.

رودسر مقصدی نام آشنا و بسیار چشم نواز است که با طبیعت جادویی اش همیشه خدا پرطرفدار و پرتردد است اما رودسر را به سمت غربی ترین نقطه اش پشت سر می گذاریم و جایی نزدیک املش در مرز بین این دو همسایه خودمان را به روستایی آرام و البته کمتر شناخته شده ای میرسانیم که چیزی در حدود 500 سال پیش شهری پرغوغا و محل عبور و مرور کاروانیان بسیار بوده است. تمیجان روستایی زیبا در محاصره درختان، باغ های مرکبات و شالیزارهای وسیع است که خانه هایش هر کدام جایی در میان جنگل سربرآورده و آرامشی عجیب سر تا پایش را فرا گرفته است. همانند تمام روستاهای گیلان تمیجان هم پر از طراوت زندگی است و رودخانه ای پرخروش نیز از نزدیکی آن عبور می کند که برخی آن را تمیجان و برخی دیگر کهنه گوراب می نامند.

رودخانه، پر از غوغای اردک هاست که سر و گوششان می جنبد و هی سر به سر یکدیگر می گذارند. شاید باورش سخت باش اما روزگاری این روستای زیبا شهری آباد و پررونق بود که حتی یک مرکز ضرب سکه نیز در آن قرار داشت. روزگاری که رودسر هوسم و نام داشت و تمیجان هم مرکز منطقه رانکوه بود. تمیجان در زمان سلاطین کیایی شهری آباد و بسیار مهم بود اما با سقوط سلسله کیایی، غارت های متعدد، وقوع زلزله ای ویرانگر و همچنین عوض شدن مرکزیت رانکوه رو به فراموشی می رود و برای همیشه با روزهای رونقش وداع می کند. علاوه بر مرکز ضرب سکه هوسم که حالا تنها بقایایی از آن باقی مانده است یک مسجد تاریخی هم در این روستا قرار دارد که متاسفانه در طول سالیان دراز آنقدر مورد مرمت و تغییر قرار گرفته که حالا سر و شکلش کاملا امروزی است. روبروی مسجد تمیجان جاذبه ای قرار دارد که دلیل اصلی ما برای سفر به تمیجان است. بر روی رودخانه کهنه گوراب پلی زیبا قرار دارد که هجوم گیاهان پایه هایش را سبز کرده اند و رودخانه آرام و سر به زیر از لابه لای پایه هایش عبور می کند.

پلی که ماموریت اتصال سرزمین های این سو و آن سوی رودخانه را برعهده داشته و سالیان درازی محل عبور و مرور کاروانیان بوده است. پلی زیبا به رنگ سرخ که از جنس آجر بوده و بر پایه های سنگی استوار است. بر روی زمان ساخت دقیق این پل اختلافاتی وجود دارد اما تنها چیزی که مسلم است این است که پل بالغ بر 400 سال قدمت دارد!
شاید باورش سخت باشد اما این پل زیبا که تنها از سنگ های کف رودخانه، آجر و ملات ساروج ساخته شده است قرن هاست زیر باد و باران و سیلاب های گاه و بی گاه و زلزله ها دوام آورده و هنوز هم آدم ها را به هم می رساند. برخی معتقدند پادشاه مقتدر کیایی که میرزا علی کیایی نام داشته پایه های پل را برپا کرده است و پل بعدها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است اما برخی دیگر معتقدند که پل در زمان شاه عباس کبیر و در دوره صفوی بنیان گذاری شده است که البته نظریه دوم مقبول تر است چرا که شکل و شمایل معماری پل و طاق های جناغی آن نشان از معماری دوره صفوی دارد.

شاه عباس که طرح های بزرگ توسعه و رونق تجارت و آبادانی راه ها و کاروانسراها را در سر داشت به بهزاد بیگ حاکم گیلان دستور می دهد که وی هر چه سریعتر مسیر اردبیل، آستارا و مازندران را که در مسیر قدیمی جاده معروف ابریشم و راه مواصلاتی ایران به سرزمین های دور بود را بسازد و کاروانسراها، جاده ها و پل های مورد نیاز را بنا کند. تمیجان هم به واسطه قرار گرفتن در مسیر این جاده پرآوازه در سال 990 ه.ق صاحب پلی زیبا می شود. اگر به ریشه یابی نام تمیجان بپردازیم باز هم به پرتردد بودن این مسیر می رسیم چرا که به نظر می رسد جان آجر تمیجان همان گان زبان پهلوی است که به مرور تغییر شکل یافته و به معنای پایگاه و یا محل استقرار پیشه ای خاص است. تیم نیز به معنای کاروانسراست بنابراین تیمجان به مکانی می گویند که محل فرود آمدن کاروان ها بوده است. بنابراین این روستای کوچک روزگاری محل عبور و مرور کاروان های فراوان بوده و بسیاری از ان ها از روی پل استراتژیک تیمجان عبور کرده اند.

اگر نگاهی به پل بیاندازید بر روی پیکره سرخ و خشتی آن چندین دهانه با اندازه های متفاوت و طاق هایی که در اصطلاح معماری ایرانی جناغی نامیده می شوند خواهید دید که ارتفاع بلندترینشان از سطح رودخانه به چیزی در حدود 6 متر و 20 سانتی متر می رسد. پل 60 متری طول داشته و عرض آن در بیشترین حالت 5 متر است و در حدود بالاترین قسمتش 6 متر و 40 سانتی متر از کف رودخانه بلندتر است . عرشه پل حالت کمانی داشته و از ورودی تا میانه پل با شیبی ملایم ارتفاع پل بالاتر می رود. کف آن نیز به زیبایی تمام با همان سنگ های کف رودخانه سنگ فرش شده است.

در دو طرف پل دو دیواره کوتاه نیم متری که به اصطلاح جان پناه نامیده می شود، ساخته شده است تا از افتادن آدم ها و یا حیوانات عبور کننده از روی پل به داخل رودخانه جلوگیری کند. ورودی پل ها درست روبروی مسجد جامع تمیجان قرار گرفته است و اگر از روبرو نگاهی به پل بیاندازید بر شگفتی تان افزوده می شود.

طاق یا دهنه میانی پل از همه بزرگتر است و دهلیزی دو طبقه در کنار آن جای گرفته است. این دهانه 11 متر و سی سانت طول دارد. سه دهانه نیز در دو طرف آن قرار گرفته اند که به مراتب کوچکترند و اندازه هر یک از آن ها نیز با یکدیگر متفاوت است. این دهانه ها علاوه بر عبور دادن آب رودخانه سبب سبک تر و مستحکم تر شدن پل نیز می شدند.

اگر به پل نزدیک شوید در دو طرف طاقی که درست در وسط پل قرار گرفته است دو حفره با طاق های مدور می بینید. با نگاهی دقیق تر متوجه می شوید که این حفره ها در واقع اتاق هایی کوچک هستند که بر پایه پل تعبیه شده اند و در دو سوی اتاق دو پنجره به دو سمت رودخانه قرار گرفته است. دو اتاق دیگر نیز در میان طاق های کوچکتر تعبیه شده است و در مجموع این پل 4 اتاق دارد. اگر می پرسید چرا باید در دل یک پل چنین اتاق های هوشمندانه ای طراحی می شده است پاسخ در همان پرتردد بودن این پل تاریخی و زیبا است. این اتاق ها مخصوص کاروان ها و افرادی بوده که قصد عبور داشته و به هر دلیلی قصد داشتند تا ساعاتی را در این مکان سپری کنند.

بر جای جای پل تزئینات ساده آجری به چشم می خورد که ذوق سازندگانش را به رخ می کشد. پل تمیجان قدیمی ترین و زیباترین پل خشتی گیلان است و تا دوره قاجار همچنان پرتردد بوده است. اما حال و روز این پل خشتی بعد از گذر 400 و اندی سال از زمان ساخته شدنش آنقدرها هم خوب نیست. ماسه برداری غیر اصولی حاشیه رودخانه، رویش گیاهان و ریشه زدن درختان در منطقه پربارش تیمجان به جان پل، سیلاب های متعدد در طول زمان، ریختن سنگ های چند صد ساله پایه پل و عبور وسایل نقلیه مختلف در طول سالیان دراز سبب شده تا زنگ های هشدار به صدا دربیاید و حواسمان بیشتر به این یادگار ارزشمند تاریخی باشد.

"پل خشتی تیمجان رود سر گیلان، یادگاری از تاریخی در رودسر گیلان - بلاگ ایران هتل آنلاین" https://www.iranhotelonline.com/blog/post-2107/%D9%BE%D9%84-%D8%AE%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B3%D8%B1-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%B1-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86/

🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.

📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.

🔴 به‌ منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.

⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.

🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.

⚠️تمامی آثار [فیلم و نمایه و اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─