پژوهشگر محسن داداش پور باکر

🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand@

#واژگان

سلام

✍درود بر آن استاد پرکار

📌تنها تذکری که در باب آن تحقیقات می توان داد، این است که واژه های دِگر شده یا واژه های تالشی شمالی که تلفظ خاص خود دارد، مورد بررسی قرار نگرفته. و یا از واژه های دِگر شده بسیارگاه تصور غلطی ارائه داده شده.

📌برای روشنگری به یکی از آن واژه ها که بخاطر تلفظ خاص تالشی شمالی دِگر شده و دیگر برای محققین قابل شناسایی نبوده، می پردازم.

واژه ی آستارا (تالشی شمالی) دِگر شده از اَستررو.

📌در ضمن در تالشی شمالی بجای خ، ه بکار می رود. مانند ه در سهند، که در تالشی جنوبی سَروند است. و هم در تالشی شمالی مانند آلمانی رِ یا اِر خورده می شود؛ پس سَر شده سَ. یا خونی (چشمه ی پُر آب) شده هُونی. چنانکه در کُردی سورانی دال خورده می شود، به همین خاطر مردم سنندج (سنه دژ - به سکون س = دژی که بر سینه کش کوه واقع شده) بغداد را بغا گویند.

📌برگردیم به اصل سخن:در تالشی شمالی اَ به آ و آ به اُو بدل می شود؛ در نتیجه اَستررو،ی جنوبی، به آستارا بدل شده.

📌البته این نام ربطی به شهر کنونی آستارا ندارد. چون شهر آستارا در همان مسیر بوده، نام آن را بر شهر نیز نهاده اند.

📌اَستررو یعنی جاده ای دشوار گذر که با اَستر (پهلوی) = قاطر (ترکی) می توان از آن گذشت. کسانی که در قدیم از گردنه ی پُر خطر حیران گذشته اند، بیشک دریافتی دقیق از این سخن خواهند داشت.

📌در ضمن آستاراخان واقع در بالای دریای مازندران، خزر، کاسین، تالشی دُولاو (چهار نام دارد)، نیز به همین صورت شکل عوض کرده. اصل آن اَستَررُوخُون است، مانند قله روخون واقع در شهرستان فومن، که حالا کمی دِگر شده (قله رودخان) تلفظ می شود.

📌رُوخُون (تالشی) = راهِ بزرگ و هم راه هایی را گویند که از کنار رود می گذرد.

📌خود واژه ی ولگا (به سکون اول)، بزرگترین رودی که به خزر می ریزد نیز واژه ای ست ایرانی (تالشی) که به دلتای عظیم و پر از گل های گوناگون آن نظر دارد.
ول (تالشی - به سکون اول) = گُل. ولگا(وُلگا) = گُلگا = گُلگاه.

📌در ضمن اول بار استاد #منوچهر_ستوده وَشتَنِ ایرانی را معادل رقص عربی در نوشته ها بکار برد.
وَشتَن (تالشی) = رقص.
با وَشتِن = جهیدن،که آن شعر مشهور سغدی (آهوی کوهی) بر اساس آن بُندار سروده شده اشتباه گرفته نشود.
برای دیدن تفسیر آن شعر که گویند اولین شعر پارسی ثبت شده است، به وبگاهِ «جهان زبان» رجوع شود.

🖊نویسنده:
#لیثی_حبیبی - م. تلنگر
سه شنبه ۱۱ دی ۱۴۰۳
ساعت: ۲۳:۵۸
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

#واژگان

✍و نکته ای در مورد منگفت قبلی من که در باب کار های منوجهر ستوده نوشتم.

🔲شاید این پرسش پیش آید که چرا وُلگا را به سکون اول نوشته ام؟

👈زیرا ولگا در اصل به سکون اول است. این واژه، آریایی مادی است، به همین خاطر ولگاه = گُلگاه، نوشته نمی شود، چون واژه های آریایی مادی «ها»ی ملفوظ ندارند.

به همین دلیل کوروش = زینده روی کوه، کوهروش، نوشته نمی شود. چنانکه کولاک و کول کوهلاک و کوهل نوشته نمی شود.
از این دست اَشکال کهن که که هنوز حفظ شده در واژه نامه های فارسی به فارسی سر به سد ها می زند.
و به همین خاطر واژه شناس نوین را توان شکافتن آن واژه ها نیست.
این دلیل بر کم سوادی نیست؛ بلکه آن ها دیگر تصوری از آن اَشکال ندارند.

📌تمامی واژه های کهن ایرانی که دارای اول ساکن بودند، در فارسی دری حرکت پذیرفته اند، و در نتیجه دیگر در زبان فارسی کنونی حتی یک اول ساکن نیست.

📌واژه های اول ساکن ایرانی موسیقی زیبای خود دارند که متأسفانه دیگر بکار نمی رود.
و این ضربه ای جدی به نوع تلفظ ایرانیان زده.
این سخن را او نیک دریابد که بخوبی با تلفظ و موسیقی زیبای اول ساکن ها آشنا باشد.
وگرنه به آن فضا رفتن ممکن نیست، زیرا چیزی که از ازل با آن آشنا نیستی، درک آن دشوار نیست؛ بلکه غیر ممکن است.

📌البته در مازندرانی به احتمال قوی هنوز بخشی از اول ساکن ها حفظ شده.
بیشتر از همه در دیگر زبان ایرانی (کردی) حفظ شده. به همین خاطر کرد به راحتی فرض کن اول ساکنی مثل سپی spi = سپید، را تلفظ می کند که دیگران را آن توان نیست.
زیرا فقط با اَشکال تغییر یافته آشنایی دارند.

🖊نویسنده:
#لیثی_حبیبی - م. تلنگر
چهارشنبه ۱۲ دی ۱۴۰۳
ساعت: ۸:۴۹

jahanezaban.blogfa.com
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─