پژوهشگر محسن داداش پور باکر

🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand@

📘خطر فرهنگی برگرداندن کلمه”اوو” مازندرانی به”آب” فارسی

🖋به قلم: هوشنگ علیزاده

نویسنده کتاب «شاه‌انجیلی روستای قصه‌های ما»

با مفهوم” نام‌ها” به هویت فرهنگی می رسیم و برگرداندن کلمه”اوو” مازندرانی به”آب” فارسی دارای خطرات فرهنگی و زبانی است.

به گزارش پایگاه خبری اخبار سوادکوه، هر کسی نامی دارد، هر چیزی ،هر مکانی ،هر اثری ،هر هنری و خلاصه همه مخلوقات و موجودات عالم نامی برای خودشان دارند و با نام خودشان شناخته می‌شوند.

نام‌ها بر اساس شرایط محیطی ،فیزیکی ،جغرافیایی ،زبان ،تاریخی ،مذهبی ،شخصیت ،رفتار و عملکرد انتخاب می‌گردند.

نام‌ها میراثی از گذشته‌اند و هویت تاریخی دارند ،نام‌ها شالوده‌اند، اساس شکل گیری اند نام‌ها بنیاد فرهنگ‌ها هستند، انرژی می‌بخشند ،روحیه می‌دهند ،جان می‌دهند ،جان می‌گیرند.

نام‌ها یک کلمه‌اند اما دنیایی از معانی را در خود ذخیره دارند، با ذکر نام هر چیز هویت آن مشخص می‌گردد.

با دانستن نام روانشناسی صورت می‌گیردو باحدس و گمان می‌توان به ذاتش پی برد .نام‌ها اتحاد ایجاد می‌کنند، دوستی و محبت می‌آورند ،آرامش می‌بخشند .

نام خدا بزرگترین ،موثرترین و انرژی بخش‌ترین نام‌هاست که بعد از آن نام کتاب خدا قرآن و نام رسول خدا حضرت محمد صلی الله از نام‌هایی هستند که همگان در هر لحظه و در هر زمان از آنان یاد کرده و از عظمت نامشان انرژی می‌گیرند و استمداد می‌طلبند.نامشان نشان دهنده عمق وجودی آنان است تنها با یک کلمه بر زبان آوردن نام خدا آفرینش زمین و آسمان‌ها ،دنیا و عقبا در ذهن متبادر می‌شود .

در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم و کسب و کار داریم به ناچار به ارتباطات اجتماعی نیاز داریم تا عواطف، احساسات ،تامین نیازهای روحی وروانی وتبادل اطلاعات را برآورده و در اختیار یکدیگر قرار دهیم .برای تبادل ،تعامل و تقابل نیاز به گفتگوهایی است که در آن نام‌ها به وفور بیان می‌شوند. از نام‌های انسان‌ها تا جمادات و نباتات گرفته تا نام‌های تخصصی و نوظهور که هر روزه به مکالماتمان اضافه می‌گردند.

در کشورمان ،فرهنگسرای زبان فارسی ،نامگذاری فارسی واژه‌های موجود و وارداتی از زبان‌های بیگانه را عهده‌دار است و از این طریق از آسیب رسیدن به زبان فارسی مراقبت می‌کند، با این حال چه بسا که واژه‌های غیرفارسی زیادی همچنان در زبان فارسی وجود دارند و در مکالمات و مکاتبات رسمی و غیر رسمی از آن استفاده می‌شود. غیرت و غرور ایرانیان همواره از وجود واژه‌های بیگانه گله دارد و همگان خود را موظف می‌دانند تا از واژه‌های اصیل فارسی ایرانی استفاده نمایند که این اصل فرهنگ است و موجب عزت و سرافرازی ایرانیان و فارسی زبانان می‌گردد. زبان فارسی مهمترین اصالت فرهنگی ایرانیان است که با واژه‌های شیوا ،شیرین وبا عظمت ،پرمعنی ودارای مفاهیم نشات گرفته از عزت و مردانگی و شجاعت است .

تعصب مردم کشورمان به پایبندی به زبان فارسی مثال زدنی است و همگان همواره در تلاش هستند تادرمحاوره‌ها ،مکالمه‌ها و مکاتباتشان از زبان مادری ملی خودشان استفاده کنند .

در میان زبان اصلی کشورمان چندین زبان قومی و منطقه‌ای وجود دارد که از اصالت و قدمت دیرینه برخوردار است،درمیان‌ مناطق مختلف کشور عزیزمان ، مازندران غیور و عزتمند نیز یکی از مناطق آن است که زبان مازندرانی در آن جریان دارد. مازنی‌های متعصب به فرهنگ بومی به ویژه زبان مازندرانی ،همانند مردم دیگر قبایل کشورمان به استفاده از زبان مازندرانی افتخار کرده وبا تعصب و غیرت فرهنگی‌شان در هر نقطه از ایران و جهان که حضور داشته باشند به زبان شیرین مازندرانی گفتگو می‌کنند. این زبان در مناطق مختلف مازندران با گویش‌های متفاوتی در جریان است .

از آنجا که زبان رسمی کشور در مراکز آموزش رسمی و غیر رسمی جریان دارد موجب گردیده است که عده‌ای خودخواسته از زبان محلی و مادری‌شان فاصله بگیرند ،آنان لهجه ،گویش و زبان مازندرانی را مانعی جهت پیشرفت خود و فرزندانشان درسطح جامعه می‌دانند ،از این رو از زبان مازندرانی رویگردان شده‌اند، اما اغلب هموطنان مازنی اصرار بر حفظ زبان بومی خود داشته و حتی در ترویج آن نیز تلاش می‌کنندوباور دارندکه برای صیانت کامل از فرهنگ زبان مازندرانی تلاش گروهی و همگانی نیاز است.

هدف از نگارش این یادداشت و اشاره آغازین نگارش به “نام‌ها” ،پرداختن بسیار اجمالی به نام‌ مکان‌های مختلف در مازندران است که گاهاً شاهد نامگذاری به زبان فارسی در بعضی از آبادی‌ها و روستاها و مناطق هستیم که با فرهنگ اصیل مازندرانی در تقابل و حتی در شأن و شخصیت آن مکان‌ها نمی‌باشد. اسامی تغییر یافته از زبان مازندرانی به زبان فارسی ،کاملاً معنی خود را از دست داده و حتی به فارسی هم هیچ مفهومی برای آنان نمی توان یافت .

در این مقال کوتاه فقط به ذکر چند نمونه که نامشان از” اوو “(آب) ریشه گرفته است اکتفا نموده تا دلسوزان فرهنگی استان راهکارهای مناسب را جهت ریشه یابی نامگذاری مناطق و برگرداندن اسامی تغییر یافته از زبان فارسی به اصل نام مازندرانی شان رابیابند.

آب کلمه‌ای مقدس که بدون آن زندگی و حیات در این دنیا ممکن نخواهد بود، در زبان شیرین مازندرانی این کلمه را “اوو” تلفظ می‌کنند.” اوو ” قداست و پاکی خود را در اختیار حیات بشر قرار داده است .

نکته اول اینکه تعهد و مسئولیت ما در حفظ نام بزرگ ” اوو ” بسیار سنگین است تا هم از آن به بزرگی و شفافیت و جانبخش یاد کنیم و هم از نامش برای ابهت بخشیدن به مکان‌ها استفاده کنیم .

نکته دوم استفاده از انرژی آب در بکارگیری تکنولوژی و فناوری در دوران قدیم که بسیار رواج داشته است و رفاه زندگی به طور کامل به وجود این مایع هستی بخش وابسته بود، از جمله این تکنولوژی‌ها استفاده از انرژی آب برای تبدیل گندم به آرد بوده است که به وفور در مازندران مورد استفاده قرار می‌گرفت .

بومی‌های ساکن در مناطق مازندران با این تکنولوژی وبا ابداع “اوو دَنگِ سَر”شرایط سخت زندگی را برای خود آسان‌تر کرده بودند ،در یک نقطه از آبادی و یا روستا این تاسیسات را بنا کرده و همه مردم گندم‌هایشان را برای آرد کردن به این نقطه انتقال می‌دادند، از این روی این مکان در آبادی” اوو دَنگِ سَر ” به معنی جایی که با استفاده از انرژی آب گندم را آرد می‌کنند نام گرفت.

توجه به معنی مکان مقدس و پربرکت ” اوو دَنگِ سَر ” غرور آفرین است و همچنان در جاهایی که بقایای این اثر بزرگ در آبادی وجود داشته باشد اهالی با افتخار اودَنگِ سَر را به نسل جدید معرفی کرده و از مزایای آن می‌گویند. حال تصور کنید این مکان با این نام مقدس در بعضی از نقاط مازندران با نصب تابلویی بزرگ به “آب دنگ سر” تغییر نام یافته و معرفی می‌گردد . دراین کلمه ترکیبی آب معنی مشخص و شناخته شده دارد ولی دنگ سر رابرای یک ناآشنا چگونه معرفی می‌کنیم ؟

واژه دَنگِ سَر که بومی است چگونه به یک واژه ترکیبی اضافه می‌گردد که آن واژه نصف معنی مازندرانی داشته باشد و نصف دیگر معنی فارسی ؟با واژه “اوو دَنگِ سَر” ،فهماندن معنی و فلسفه آن به یک غیر مازندرانی خیلی راحت‌تر به نظر رسیده و نشان از فرهنگ غنی آن دارد.

نام “اوومال” به معنی اثر جریان آب دارای معنی و مفهوم عمیق عبور آب از یک مسیر در گذشته است که اثر(ردّ) آن بجا مانده است، بنابراین تغییر آن به “آبمال “که با کلمه ترکیبی “آب” در زبان فارسی و “مال”به معنی اثر وردّ در زبان مازندرانی به وجود آمده و در این صورت معنی حقیقی و مقدس خود را از دست داده است .اگر قرار باشد که “آب اثر” یا “آب رد” و یا معانی دیگری که تماماً فارسی باشد پیدا کند و روی تابلوها نوشته شود که در این صورت برای کسانی که از این اسم هر روز چند بار استفاده می‌کنند اهمیتی نخواهد داشت و این در حالی است که از “اوومال” با اقتدار در مکالمات مردم نام برده می‌شود .

تقریباً در تمامی نقاط مازندران آب‌هایی وجود دارند که یا به صورت چشمه های کوچک و یا روی سطح زمین در جریان هستند که به زبان مازندرانی به آنها “اووکسَر” می‌گویند. اغلب این آب‌ها مناسب آشامیدن نبوده و بسیاری از مردم برای بر این باورند که با شنا کردن و یا حمام کردن در آن به درمان دردهای استخوانی و عضلانی خود کمک می‌کنند. از آنجا که این آب‌ها از دل معادن ،به ویژه معادن گوگرد عبور کرده و در یک نقطه از سطح زمین به بیرون درز می‌کنند بوی نامطبوعی دارند، شاید وجود عناصر معدنی موجود در آن است که باور به خاصیت درمانی آن را رواج داده است .در نزد بومی‌های منطقه مکانی که “اووکسَر” در آن جریان دارد مکانی مقدس است و باور دارند که این آب و مکان آن مقدس و پاک و مطهر است و در استفاده صحیح از آن و رعایت نکات شرعی و بهداشتی همواره مد نظر است.

اووکسر همچنان در بعضی از نقاط به صورت چشمه‌ها ی آبگرم مورد استفاده گردشگران قرار می‌گیرد، از اقبال بد زبان مازندرانی “آبُکسَر” که تشکیل شده از دو کلمه “آب” به زبان فارسی و “سَر” به زبان مازندرانی یعنی مکان و جا ،معنی واقعی خود را از دست داده است.

مکان‌های دیگری هم هستند که از کلمه “اوو” درآن مورد غفلت قرارگرفته است مثل: اوو لوُ ، اوو بِن، باریک اوو ، دِ اوو ، وا اوو ،شور اوو ، اوو پِری وبعضی اسامی دیگرکه تاکنون یابه فارسی تغییریافته ویا درخطربرگرداندن کلمه “اوو” به “آب”در زبان فارسی می باشند.

آنچه که از نظر گذشت ام تعدادی از اماکن برگرفته از منشا “اوو “می‌باشد که ساکنین بومی روی اماکنی که نوع تاثیر آب بر آن مکان گذاشته است را نامگذاری کردند. اماکن مازندران معمولاً از روی تاثیر و نقش موجودات بر آن ،نام خود را پیدا کردند.

علاوه بر”اوو” اسامی دیگری برگرفته ازنام بزرگان وناموران، قهرمانان، عوامل طبیعی، گیاهان ، حیوانات و غیره نیز بسیار یافت می‌شود که همگان وظیفه داریم تا این میراث کهن فرهنگی را زنده نگه داریم .

فرهنگ استفاده از واژه‌های مازندرانی به ویژه واژه‌هایی که به مقدسات و اعتقادات و باورهای ما وابسته هستند مورد بی‌مهری خودمان قرار گرفته است. استفاده از واژه‌های اصیل مازندرانی ما را به افتخاراتی می‌رساند که همگی با نام مازندرانی شناخته شده‌اند. خواسته یا ناخواسته اصالت و هویت فرهنگی ما با زبان ارتباط مستقیم دارد، وجود واژه های غیر مازندرانی ما را از هویت و اصالت فرهنگیمان دور نگه خواهد داشت، با اندکی تأمل متوجه خواهیم شد که با معرفی واژه‌های مازندرانی نه تنها کسر شأنی وجود نخواهد داشت بلکه احساس غرور خواهیم کرد.
https://akhbarsavadkooh.ir/?p=21512
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
💥#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─