🇮🇷#پژوهش_ادملاوند edmolavand@
꧁꧂🌼꧁꧂🌼꧁꧂
📜حکما و متکلمان مازندران در گذر تاریخ
✍️به پژوهش عبدالرحمان باقرزاده
꧁꧂🌼꧁꧂🌼꧁꧂
#علما #مازندران
📜حکما و متکلمان مازندران در گذر تاریخ (۷) 💐
🔳ملا اسماعیل خواجویی (۱)
✍ملا اسماعیل بن محمدحسین مازندرانی (۱۱۷۳ق) از حکما و متکلمان ذوفنون و جامع ماست
👈که در حدود سال ۱۰۹۰ در مازندران تولد یافته
👈و برای کسب علم و دانش به اصفهان کوچ نموده
👈و به دلیل اقامت در محله خواجو، به «ملااسماعیل خواجویی» شهرت یافت.
✍️دوران حضورش مصادف بود با حمله دردمنشانه ی افغانها به اصفهان و تسلط ۲۰ ساله بر ایران (بین سالهای ۱۱۲۲ تا ۱۱۴۲ هجری) که اختناق شدید حاکم گشته،
👈همگان به خصوص دانشمندان در مضیقه شدید بوده و موجب هتك حرمت و به شهادت رسيدن جمعي از آنها و مفقود شدن یا کوچ جمعي ديگر از اصفهان گردید.
👈مراکز علمى و فرهنگى اصفهان توسط مهاجمان ویران و کتابهاى کتابخانه هاى بزرگ این شهر تاریخى، به عنوان سوخت در حمام هاى اصفهان به کار گرفته شد.
✍️ایشان در آن شرائط سخت که هیچ راه نجاتى برایش فراهم نبود.،
👈به تالیف آثار گرانقدر اهتمام ورزید.
📌چنانکه در مقدمه یکی از آثارش می نویسد:
«این کتاب را در زمان و مکانى گرد آوردم که دیده ها و دلها پریشان مى گشت و خون مؤمنین ریخته مى شد و عِرض و ناموس مردم هتک مى گردید و اموال و اولاد مردم به غارت و اسیرى مى رفت و دریاى انواع ظلم و ستم موج مى زد و ابرهاى پى در پى ناراحتى ها و غمها سایه افکنده بود، زمان هرج و مرج و فتنه بود، همه مضطرب و ناراحت و فکرها مشغول و مشوّش بود، در چنین حالى بود که این کتاب را تألیف نمودم.»
📙خوانسارى، محمدباقر، روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات، ج ۱، ص ۱۱۵
✍️ایشان بعد از آن دوران سخت، اقدام به سامان دادن مدارس و مراكز علمى حوزه ی علميه اصفهان كرده
👈و با همت والاى او، اين حوزه ی بزرگ علمى مجددا احياء و بزرگانى امثال
■حكيم متألّه آقا محمد بيد آبادى فرزند ملا محمد رفيع گیلانی (م- ۱۱۹۷ ه. ق)،
■ميرزا ابو القاسم مدرس خاتون آبادى (م- ۱۲۰۲ ه. ق)،
■ملا مهدى نراقى كاشانى صاحب جامع السعادات (م- ۱۲۰۹ ه. ق)،
■و ملا محراب حكيم و عارف گيلانى (م- ۱۲۱۷ ه.ق) و ديگر علماء و دانشمندان در آن به تعليم و تدريس پرداختند.
✍️در همین ایام بود که حکومت نادرشاه افشار فرا رسید.
👈صاحب روضات (الجنات) از ايشان تجليل فراوان مى كند، او را به علم و جامعيت معقول و منقول و تقوا، زهد، معنويت، متانت و وقار سخت مىستايد.
👈 او مى گويد: نادر شاه با آن سطوت كه نسبت به احدى از علما تواضع نداشت، در برابر اين مرد فروتنى مى كرد و دستوراتش را می شنید و اجابت می نمود و...
📙خوانسارى، محمدباقر، روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات، ج ۱، ص ۱۱۴)
✍️مرحوم شیخ عبدالنّبى قزوینى از معاصران علاّمه خواجویى در تتمیم امل الآمِل مى نویسد:
«علاّمه خواجویى یکى از دانشمندان و فرزانگانى است که تا عمق علوم و معارف رسید و میان علما مشهور به فضل گشت، هر عالم و جاهلى شخصیّت والاى وى را شناخت.
او زمان تحقیق کامل را به دست گرفته، به طورى که هر فاضلى بدان اعتراف نموده است.
او یکى از پهلوانان کلام و فحول علم مى باشد و زیادى فضلش گویاى امواج دریاهاست و کوههاى سربه فلک کشیده در مقابل علم و فهمش همچون نقطه اى مى باشد.
از یکى از ثقات و بزرگان شنیدم که ایشان کتاب شفاى ابن سینا را سى مرتبه ملاحظه فرموده، یا به خواندن و یا به تدریس و یا به مطالعه.
از دیگرى شنیدم که گفت: از شفاى من (یعنی کتاب شفای بوعلی سینا) چند ورق افتاده بود، علاّمه خواجویى آن را از حفظ بیان فرموده، سپس آن را با نسخه اصلى مقابله نمودم، کاملاً صحیح بود، مگر در یک حرف یا دو حرف که تفاوت داشت.
همه کتب حکمت و کلام و اصول پیش وى بسیار آسان بود، تا آنجا که مورد تعجّب علما و دانشمندان و فرزانگان قرار گرفت، آن ها با خود چنین مى گفتند:
(انّ هذا لشىء عجاب، انّ هذا لشىء یراد.)
📝 ادامه دارد....🌺
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
💥#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📝ادامه از قبل....
꧁꧂🌼꧁꧂🌼꧁꧂
#علما #مازندران
📜حکما و متکلمان مازندران در گذر تاریخ (۷) 💐
🔳ملا اسماعیل خواجویی (۲)
✍آن بزرگوار در حکمت، تسلّط کامل و معرفت تامّ داشت. در فقه، تفسیر، حدیث و در تمام این گونه علوم، صاحب تحقیق بود و آیتى عظیم از آیات الاهى و حجّتى از حجج بالغه الاهى بود.
👈با این همه، به عبادت اشتغال بسیار داشت.
👈زاهد، گوشه نشین و عزلت گزین بود. از مردمانى که براى دنیا، تحصیل علم مى نمودند نفرت داشت.
👈در عمل به سنّتهاى پیامبر(ص) دقیقه اى فروگذار نمى کرد و اخلاص بسیار به ساحت حضرات ائمه اطهار (ع) داشت.
👈در محکم نمودن عقاید راستین اصرار شدید مى ورزید و داراى همّت بلند در اجراى حدود الاهى بود.»
📌شیخ عباس قمی از ایشان با عناوینی چون:
حکیم متأله جلیل القدر، از اکابر علمای امامیه، آیتی عظیم از آیات الهی و حجت بالغه از حجج الهی، مستجاب الدعوه یاد کرده است.
📘قمی، شیخ عباس، الكنى و الألقاب، ص ۱۹۶
✍️استاد جلال الدین همایی هم در وصفش آورده است:
حيات اين مرد در آن دوره با اشتغال و استغراق در كارهاي علمي از عجايب قدرت الهيست كه چراغ وجود او را در تندباد حوادث نگاه داشت تا پرتو علوم و معارف اسلاف را به اخلاف رسانيد و هر چه از آثار علوم عقلي و نقلي بعد از دوره فترت مي‌بينيم از بركات وجود وي و دست پروردگان و تلاميذش از قبيل آقا محمد بيد آبادي و ملامحراب گيلاني و ميرزا ابوالقاسم مدرس خاتون آبادي و ملا مهدي نراقي و امثال ايشان است.
✍️جامعیت آن بزرگوار باعث شد تا تألیفات فراوانی در حوزه های مختلف علوم اسلامی از جمله کلام و حکمت اسلامی، رجال، فقه، تفسیر و علوم و معارف قرآن و حدیث از خود به یادگار بگذارد.
👈صاحب روضات الجنات آثارش را حدود ۱۵۰ جلد برشمرد.
👈جناب سید مهدی رجایی آثار زیادی از ایشان را تحقیق و تدوین نموده و به جامعه علمی عرضه نمود.
✍️آثار کلامی ایشان متعدد است. چند رساله درباره ولایت امیرالمؤمنین (ع)، معرفی نواصب، جبر و تفویض، معاد و... از جمله آنهاست.
📌جناب رجایی «الرسائل الاعتقادیة» که شامل هجده رساله از ایشان در موضوعات کلامی و اعتقادی است را در ۱۴۱۱ در قم منتشر کرده است.
👈چنانکه در فلسفه نیز آثار متعددی دارند. مانند رساله ای در وحدت وجود، رساله «ابطال الزمان الموهوم» (که به دفاع از نظريه مير داماد در اثبات حدوث دهرى همت گماشته و آنچه را محقق خوانسارى در بطلان حدوث دهرى و اثبات زمان موهوم كه عقيده عدهاى از متكلمين است آورده، يكايك مورد نقد و ردّ قرار داده است).
👈این رساله با مقدمه دکتر تویسرکانی در «سبع رسائل» از سوی انتشارات میراث مکتوب و در سال ۱۳۸۱ به چاپ رسید.
👈استاد جلال الدین آشتیانی نیز رساله ای از ایشان به نام «ثمرة الفؤاد فی نبذ من مسائل المعاد» را در جلد چهارم «منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران» آورده است.
✍️ایشان در ۱۱ شعبان سال ۱۱۷۳ هجری دار فانی را وداع فرموده و مزار شریفش در تخت فولاد اصفهان و نزدیک قبر فاضل هندی معروف است. 📙خوانسارى، محمدباقر، روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات، ج ۱، ص ۱۲۰
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم