کریمی فیروزجایی:
سلام علیکم
یک مطلب در این بین وجود دارد که برخی مقصود از اسلامیت و یا دینی بودن علوم و ماتبع آن را به معنای تعبد میگیرند به این که مثلا وقتی ما میگوییم شهرسازی اسلامی داریم یعنی تعبدا از عالم اوامر الهیه صادر شد و باید به آن جامه عمل بپوشیم
یا گفته میشود طب اسلامی یا طب دینی یعنی تعبد. بارز ترین موضوعی که بدون چون و چرا پسوند اسلامیت یا دینی بودن به آن میچسبد همین فقه است و وقتی ما میگوییم احکام و فقه اسلامی یعنی یک مسأله ای که باید به آن هم ملتزم شد و هم عمل کرد، اما بینی و بین الله این معنای از اسلامی بودن علوم و صنعت واقعا نمیتواند درست باشد یعنی حتی حرم ائمه ع را نمیتوان گفت تعبدا باید به فلان نحو ساخته شود
لذا اول باید مقصود از اسلامی بودن یا دینی بودن علوم روشن شود چون این اصطلاحات یک اصطلاح مستحدثه است نه حقیقت شرعیه و متشرعه و نه اسم حقایق خارجیه است که حیطه معنا و مراد آن مشخص باشد و همین موجب میشود هر کس به یک نحوی معنا کند و بعد نفی یا اثبات کند
هرکسی از ظن خود شد یار من...😁☺️🥀🌹
رمضان علیتبار:
تعبد ناظر به عمل و تکالیف است نه حقایق و امور تکوینی و حقیقی. مثلاً کسی در مسائل و معارف حقیقی مثل عقاید، سخن از تعبد نمی گوید. آیا علم کلام، اسلامی داریم؟ بحث از علم دینی زیرمجموعه مسائل فلسفه دین و فلسفه علم و سایر فلسفههای مضاف است؛ لذا طرح این مباحث با ادبیات فقهی، کار اشتباهی است. اگر هر محققی بداند که هر علمی، اقتضا و تخصص خاص خودش را دارد و با ادبیات علوم دیگر به ویژه علوم اعتباری نمیتوان درباره علوم حقیقی داوری نمود. مشکل برخی اساتید فقه این است که بدون تخصص در امور زیربنایی به ویژه در فلسفه و فلسفههای مضاف، درباره مسائل حقیقی قضاوت میکنند. کسانی که در حوزه علم دینی ورود کردن و نظریهپردازی عمیق و عالمانه داشتند کسانی اند که قبل از اینکه فقیه باشند فیلسوف و متکلم بوده اند مثلاً علامه جوادی آملی، علامه مصباح یزدی و حتی برخی شاگردان آنان به خوبی در این زمینه کار کردهاند شاگردانی نظیر استاد پارسانیا، استاد خسروپناه و... لذا فقهایی که پیشینه فلسفه، معرفتشناسی و علوم عقلی داشتهاند خیلی عالمانه در این زمینه ورود کردند و فقها و مراجعی نظیر حضرت آقا که نگاه تمدنی دارند بسیار محققانه و عالمانه در این زمینه نظریهپردازی کردهاند؛ اما متاسفانه برخی فقها بدون پشتوانه علوم عقلی و با ابزار فقه و اصول، نفیا و ایجاباً در زمینه علم دینی ورود سطحی و ناشیانه دارند. بنده به رغم احترام و اعتبار فقهی و اصولی آنان، داوریهایشان درباره تحول علم و تولید علم دینی، را بسیار سطحی میدانم بنده شاید حدود بیست سال به صورت ممحض و تخصصی در این زمینه مطالعه، تحقیق و تدریس دارم در این میان، نظریه استاد جوادی آملی درباره علم دینی را بسیار مترقی و متعالی میدانم هر چند نقدهایی هم به نظریه ایشان دارم.
نکته دیگر اینکه، همان گونه که معماری، طب، علوم انسانی و... میتواند دینی و اسلامی باشد، علومی نظیر فقه، اخلاق، حقوق و امثال آن نیز این قابلیت را دارد که سکولار باشد. سکولاربودن هر علمی به حسب خودش است کسی از معماری اسلامی، نقلیبودن دانش معماری را انتظار ندارد. مراد از طب الهی، طب نقلی نیست؛ هر علمی ملاک و معیار خاصی دارد. سکولاربودن فقه و اخلاق هم معیار و ملاک دیگری دارد؛ یک علم میتواند به ظاهر از آیات و روایات بهره بگیرد اما هم زمان سکولار باشد. علمی که جهتگیری آن جدایی دین و دنیا باشد سکولار است خواه فقه باشد یا طب یا فیزیک یا شیمی....
این فرمایشات حضرت امام ره را ملاحظه کنید:
گر تهذیب در کار نباشد، علم توحید هم به درد نمیخورد. «الْعِلْمُ هُوَ الْحِجابُ الْاکْبَرْ» هر چه انباشتهتر بشود علم، حتی توحید که بالاترین علم است، انباشته بشود در مغز انسان و قلب انسان، انسان را اگر مُهذَّب نباشد، از خدای تبارک و تعالی دورتر میکند. باید کوشش بشود در این حوزههای علمیه، چه حال و چه بعدها کوشش بشود که اینها را مهذَّب کنند. در کنار علم فقه و فلسفه و امثال اینها، حوزههای اخلاقی، حوزههای تهذیب باشد، و حوزههای سلوک «الی الله تعالی». شما میدانید که مرحوم شیخ فضل الله نوری را کی محاکمه کرد؟ یک معمّم زنجانی؛ یک ملّای زنجانی محاکمه کرد و حکم قتل را او صادر کرد؛ وقتی معمّم، ملّا؛ مهذّب نباشد، فسادش از همه کس بیشتر است. در بعض روایات هست که در جهنم، بعضیها- اهل جهنم- از تَعفُّن بعض روحانیین در عذاب هستند، و دنیا هم از تعفُّن بعضی از اینها در عذاب است.
کریمی فیروزجایی:
تشکر از حضرتعالی و فرمایشات خوبتان🙏🌹
اما تعبد صرفا ناظر به عمل نیست بلکه اولا و بالذات تعبد ناظر به التزام است و ثانیا و بالعرض ناظر به عمل است
یعنی اگر مولای حکیم را در نظر نگیرد و احکام منسوب به وی را ملتزم نشود تعبدی در کار نیست
مضافاً به اینکه اشکال مخالفین و مستشکلین به بحث دینی بودن علوم، همین جهت فارقیست که حضرتعالی بیان فرمودید، یعنی برخی از اینها میگویند اسلامیت مساوی با تعبد است و تعبد در امور تکوینی و حقیقی راه ندارد بلکه مربوط به تکلیف است لذا پسوند دینی و اسلامی بودن علوم بی معناست
رمضان علیتبار:
مراد از عمل صرفاً عمل جوارحی نیست بلکه اعم از عمل جوارحی و جوانحی است و عمل جوانحی نظیر پذیرش، تسلیمبودن و التزام قلبی، لذا التزام هم اعم از التزام عملی جوارحی و جوانحی است، تعبد، به معنای تسلیم محض فرمان الهی بدون شناخت واقعیت مصلحت یا مفسده....
با توجه به اینکه بخش عمده گزارههای دینی، ناظر به حقایق است نه امر و نهی، و از یکسو تعبد هم در حقایق راه ندارد و از سوی دیگر مراد از علم دینی، کشف و شناخت حقایق هستی اعم از طبیعی، متافیزیکی و انسانی و اجتماعی منطبق بر واقع و در جهتگیریهای الهی و بیشتر این مسائل اولاً و بالذات از حقایقاند، لذا اسلامیت نه به معنای نقلی است نه به معنای تعبدی است و نه به معنای فقهی است و در مقابل، سکولاربودن با تعبدیت ظاهری قابل جمع است؛ اما تعبدی واقعی به این معناست که شناخت بشر نسبت به برخی مصالح و مفاسد محدود است و در این موارد، با تسلیم محض فرامین الهی باشیم اما همین تعبد هم ریشه در واقعیت دارد به اینکه واقعیت مصالح و مفاسد وجود دارد و خداوند عالم به آن است و حکیم است قطعاً پیروی و تسلیم در برابر این فرامین، مرا به واقعیت خواهد رساند؛ لذا تمامی ارزش های دینی ریشه در واقعیت دارد که همان مصالح و مفاسد واقعی باشد...
در این زمینه به مقاله حقیر تحت عنوان «تحلیلی بر رئالیسم ارزش شناختی در علوم انسانی: با تأکید بر واقع نمایی قضایای ارزشی» مندرج در مجله ذهن مراجعه شود👇
https://zehn.iict.ac.ir/article_251041.html
Mohsen Baker:
سلام. وقت بخیر
اجازه انتشار این متنی را که شما نوشتین در پژوهش ادملاوند میدین؟
کریمی فیروزجایی:
علیکم السلام
بفرمایید
اشکالی ندارد
Mohsen Baker:
سلام. وقت بخیر.
آیا اجازه انتشار مطالب ارزشمندتان با نام و منبع را به پژوهش ادملاوند میفرمایید؟
👇👇
رمضان علیتبار:
علیکم السلام، عظم الله اجورکم. بنده چند متن در گروه طلاب بندپی گذاشتم. برخی شاید خام و اولیه بوده و نیاز به ویرایش دارد مثل نقد فرمایشات استاد فاضل، لذا نقد استاد فاضل را دارم ویرایش میکنم. ولی متن فوق، میتوانید نشر دهید
یادداشت مربوط به نقد استاد فاضل وقتی تکمیل شد برایتان ارسال می کنم و همچنین در کانال خودم نیز قرار میدم
کانال حقیر:
کانال #منطق_بلیغ👇👇👇
https://eitaa.com/joinchat/797376683C55ecb6194e
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم