پژوهشگر محسن داداش پور باکر

پژوهش اِدمُلّاوَند:
#فیروزکوه
🍃ن و القلم و ما یسطرون

📌مقدمه

✍انسان ها از بدو تاریخ – هنگامی که پای در این کره خاکی نهاده اند- تا به امروز همواره در حال کسب معرفت و شناخت درباره خود، زندگی، جهان پیرامون وسایر امور بوده اند و لحظه ای هم از این کار مهم دست نشسته اند. فیلسوفان، متفکران، شاعران، هنرمندان و دانشمندان هر کدام از دریچه ای به این جهان نگریسته اند و سعی در کشف اسرار آن داشته اند. بدیهی است که همه آنها به دنبال کشف حقیقت بوده اند، اما حقیقت تمام و کمال در دست هیچ کس نیافتاده است و هر کس بهره و حظی از حقیقت داشته است، چه، ماهروی حقیقت همواره در پس پرده نشسته است و از آن برون نیامده است.

اما این سعی و کوشش های بشری نیکو بوده است و تماشایی و اگر مراد بدست نیامد چه بسا کوشش و تلاشی صورت گرفته است و آدمی به همین تلاش ها و بیم ها و امیدها زنده است.

📘از قول سعدی باید گفت:
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل
که گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم

📔یا به قول حافظ:
صالح و طالح متاع خویش نمودند
تا چه در نظر آید و چه قبول افتد

📍در این راه پر پیچ و خم شناخت، انسان ها سعی در شناخت محیط زندگی خویش داشته اند و همین موضوع آنان را به برقراری رشته های گوناگون علمی نظیر جغرافیا، تاریخ، جامعه شناسی، انسان شناسی، اقتصاد و....رهنمون شده است. هر کدام از این رشته های علمی از منظری خاص سعی در بازنمایی وقایع مربوط به موضوع مورد نظر نموده اند. به طور مثال، جامعه شناسی علمی است که سعی در مطالعه و بررسی علمی جوامع، گروه های اجتماعی کوچک و بزرگ دارد و در این مسیر نظریه ها و دیدگاه ها زیادی نیز از زمان تأسیس تا به امروز ارائه کرده است.
جامعه شناسی با زیر مجموعه هایی چون: جامعه شناسی شهری، جامعه شناسی روستایی، جامعه شناسی صنعتی، جامعه شناسی سازمان ها، جامعه شناسی آموزش و پرورش، جامعه شناسی خانواده، جامعه شناسی جوانان، جامعه شناسی آسیب ها و انحرافات اجتماعی و....سعی در شناخت هر چه بهتر ابعاد گوناگونی که بر شمردیم را دارد.

📌عنوان نوشته حاضر را "فیروزکوه شناسی" نهاده ام، به پیروی از استاد فقید ایرج افشار که موضوع "ایران شناسی" را در تمامی عمر پربار خویش دنبال نموده اند.
👇
ایرج افشار یکی از پر کارترین اندیشمندانی بود که در زمینه ایران شناسی کوشش فراوانی به خرج داده و مجموعه ارزشمندی را فراهم کرده است. در همین زمینه مجله وزین بخارا که با تلاش های ارزشمند علی دهباشی منتشر می شود در هر شماره بخشی از این مجموعه را زیر عنوان تازه ها و پاره های ایران شناسی پیش روی خوانندگان قرار میدهد که بسیار مغتنم است.

ایرج افشار در پاره های ایران شناسی سعی نمود تمامی اسناد، مدارک، دست نوشته ها، خاطرات، تاریخ، سرگذشت ها و حوادث مربوط به ایران را اینجا و آنجا با زحمات فراوان پیدا کند و سپس آنها را بازنویسی نماید تا برای خوانندگان این مجموعه جذاب و گیرا باشد.

📌از قول ایرج پارسی نژاد باید گفت که:« بی گمان پس از سید حسن تقی زاده و محمد قزوینی و احسان یار شاطر، ایرج افشار نامدارترین ایرانیِ ایران شناس بود که با شرق شناسان جهان سر و کار داشت.» این استاد فقید در ماه های پایانی سال ۱۳۸۹ روی در نقاب خاک کشید و جامعه علمی و پژوهشی ایران را با خلأیی جدی مواجه نمود.
در این جا لازم می دانم از درگاه خداوند متعال برای این استاد فقید طلب مغفرت نمایم.

📌در نوشته حاضر که عنوان فیروزکوه شناسی بر آن نهاده ام، تلاش مینمایم تا به قدر وسع درباره شهرستان فیروزکوه از زوایای تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی و جامعه شناسی کندو کاوی نموده و مطالب مفیدی ارائه نمایم.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

✍حقیقت آن است که درباره فیروزکوه تاکنون پژوهش ها و بررسی های جدی و درخوری بعمل نیامده است و هنوز ابعاد گوناگون فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و جغرافیایی این شهرستان چندان که باید و شاید روشن نشده است. بی تردید فیروزکوه یکی از گنجینه های با ارزش طبیعی، تاریخی، جغرافیایی و اقتصادی استان تهران و ایران است و این موضوع را هر چه بیشتر باید مورد واکاوی قرار داد.

۱. فیروزکوه در گذرگاه تاریخ:

📌تاریخ بس دور و دراز فیروزکوه در روزگاران باستان چندان بر ما روشن نیست و نوشته ها نیز مطالب زیادی به ما نمیگویند.غور و بررسی در کتابها و متون تاریخی، تصویر چندان مشخصی از گذشته باستانی فیروزکوه نمایان نمیسازند که به نظر میرسد دلیل این موضوع را باید در گمنامی و کوچک بودن این منطقه در جغرافیای تاریخی ایران جستجو کرد. در واقع،شهری که در منطقه مورد بحث در کتاب های تاریخی از آن یاد شده، ری بود و برای نام بردن از مناطق دیگر،ری را به عنوان مرکزی برای نمونه مورد نظر به حساب می آوردند. به عنوان مثال،بسیاری از اسناد و مدارک تاریخی هنگام صحبت از مناطقی که امروزه به عنوان استان تهران شناخته میشوند، از رگه=رغه= ری نام برده اند.
به نمونه ای از متون تاریخی در این زمینه توجه کنید: محمد بن جرير طبري(۳۱۰-۲۲۶ه.ق)

📗در کتاب تاریخ الرسل و الملوک یا تاریخ طبری مي نويسد:«فيروز پسر يزدگرد پسر بهرام بود و پادشاهي وي پس از آن بود كه برادر و سه تن از خاندان خويش را كشت. فيروز بگفت تا به ري شهري بسازند و آنرا#فيروز نام كرد و مابين گرگان و دربند صول نيز شهري بساختند و آن را روشن فيروز نام كرد و در آذربايجان نيز شهري بساختند و آن را شهرام فيروز نام كرد و چون قلمرو وي احيا شد و پادشاهي او استوار شد و دشمنان را بكشت و مغلوب كرد و از بنيان اين سه شهر فراغت يافت، با سپاه خويش سوي خراسان رفت»(طبري، ۱۳۷۵: ۶۳۰).

📌«فیروز شاه در ناحیه "صول" و "الان" بنایی با سنگ ساخته بود که دیار خویش را از دستبرد اقوام مصون بدارد. شاه قباد پسر فیروز پس از پدر در آنجا بناهای بسیار ساخت و چون کسری به پادشاهی رسید بگفت تا در ناحیه صول و ناحیه گرگان با سنگ تراشیده و قلعه ها و دیوارها و بناهای بسیار بساختند تا پناهگاه اهل ولایت باشد و اگر دشمنی حمله آورد بدان پناهنده شوند.(همان، ص ۶۷۴)

📌همانگونه كه ملاحظه مي شود، طبري بطور مشخص نامي از فيروزكوه به ميان نياورده است، اما شايد بتوان گفت شهري كه دستور بناي آن توسط فيروز شاه در ري صادر گرديد، همان شهري باشد كه امروزه فيروزكوه ناميده مي شود.

📌بسياري از كتاب هاي تاريخي قديم، ري را از جمله بزرگترين و آبادترين شهرهاي ايران ميدانستند و براي اشاره به ساير شهرهايي كه در نزديكي ري قرار داشت معمولا آن را جزء قلمرو ري به حساب مي آوردند و از آنجا كه در اطراف ري شهر ديگري بنام فيروز يا فيروزكوه وجود نداشته بنابر حدس و گمان ميتوان گفت شهر مورد نظر فيروزكوه باشد.

📌عده ای از مورخان نام قدیم فیروزکوه را ویمه یا دیمه ذکر کرده اند. البته روشن است که ویمه یا دیمه به لحاظ موقعیت جغرافیایی به احتمال قریب به یقین درمکانی به نام پیرکمر- نزدیک روستای #امیریه امروزی قرار گرفته بود.در همین زمینه برخی یافته های باستان شناسی که توسط دو تن از باستان شناسان دانشگاه تهران صورت گرفته است نیز این موضوع را تأیید میکند.

📌به عبارت دیگر، مرکزیت منطقه ای که امروزه شهرستان فیروزکوه نامیده می شود در نقطه ای به نام ویمه یا دیمه بوده است. در همین زمینه مرکزیت منطقه ای که امروزه شهرستان دماوند نام دارد، در نقطه ای به نام شلنبه یا شلمبه بوده است و این موضوع به کرات در برخی کتاب های تاریخی و جغرافیایی آمده است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

🔎به نمونه زیر توجه کنید: «ري: قم، آوه، ساوه آوه،قزوين،ابهر، زنجان، شلنبه و ويمه رادارد»( مَقدَسي، ۱۳۶۱:)

📌و این هم نمونه ای دیگر: ياقوت حموي در كتاب المعجم البلدان در باره فيروزكوه چنين نوشته است: «فيروزكوه قلعه اي است در بلاد طبرستان در نزديكي دماوند، مشرف بر بلده اي كه موسوم است به ديمه يا ويمه. در وقتي كه من به آن نواحي سفر كردم اين محل را به رأي العين ديدم»(ياقوت حموي: ۲۴۰).

📌همانگونه که در این آثار تاریخی و جغرافیایی آمده است، فیروزکوه بیشتر نام قلعه ای بوده که ویمه یا دیمه به لحاظ سکونت و فعالیتهای مردم، مرکز آن بوده است. از سوی دیگر اگر فیروزکوه قدیم را متشکل از سه بخش به نامهای #ربض؛#شارستان و #ارگ بدانیم میتوان گفت که ربض همان ویمه یا دیمه و محل زندگی مردم عادی بوده است. شارستان محل استقرار سربازان و پادگان ها بود و بالاخره ارگ یا قلعه فیروزکوه که هنوز هم موجود است محل استقرار امرا و حاکمان بوده است.
ابودلف مسعربن مهلهل ينبعي خزرجي(۳۵۰-۳۰۰ه.ق)

📌شاعر و جهانگرد عرب در باره فيروزكوه مي گويد: «دنباوند عبارت از دو شهر است كه يكي ويمه و ديگري شلمبه نام دارد. در هر يك از آنها مسجدي موجود است. در ميان اين دو شهر دهكده هاي زياد و كوههاي بلند يافت ميشود و دره اي به نام "هبر"(احتمالا همان رودي است كه امروزه حبله رود ناميده ميشود) واقع است كه بسيار عجيب و پر از درخت و آبهاي معدني و آب جاري ميباشد و آب آن به خوارِ ري ميرود»
(سفرنامه ابودلف در ايران؛ ۱۳۵۴: ۷۹).

📝اصطخري در كتاب المسالك و الممالك در باره فيروزكوه چنين آورده است: «ناحيت خوار(گرمسار و ورامين امروزي) و شلنبه (دماوند) و ويمه (فيروزكوه) به ري متصل است. ويمه و شلنبه از ناحيت دماوند است، ۲ شهريست كوچكتر از خوار و ويمه از شلنبه بزرگتر است. كشاورزي و باغ و بوستان و ميوه بسيار دارد و در اين حدود هيچ جايي سردتر از ويمه نيست.» (اصطخري، ۱۳۴۰: ۱۶۹). همانگونه که آمده است اصطخری، ویمه را به عنوان شهر قلمداد کرده است و آن را بزرگتر از شلنبه دانسته است. لازم به توضیح است که شهر مورد نظر اصطخری به لحاظ کالبدی و فضایی و سایر ویژگی های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی همانند شهرهای امروزین نمیباشد. همچنین به نظر میرسد که بزرگتر بودن ویمه از شلنبه به دلیل اهمیت قلعه فیروزکوه بوده است.
📌ياقوت گويد: كه فيروزكوه قلعه ايست كه كوه دماوند بر آن مشرف است، هوايش سرد و در آن جا درختي وجود ندارد و غلات بسيار باشد و حاصل نيكو دارد و آب خوار از در قلعه و ديه مي گذرد. فيروزكوه از دژهاي مازندران و از جمله دژهايي بود كه امير تيمور آنها را محاصره و تسخير كرد. در دامنه كوه دماوند هم دژ ديگري وجود داشت كه از دژ فيروزكوه اهميتش كمتر نبود و آن دژ استوناند يا استناباد است. ۳۰۰۰ سال از عمر آن ميگذرد و كسي نميتوانست آن را تسخير كند ولي مغولها در سال ۶۱۳ه.ق آن را تصرف كردند.

📌ياقوت گويد دژ فيروزكوه ظاهرا پناهگاه اسپهبد پادشاه قديم زرتشتي مذهب اين بلاد بوده است. اين قلعه (استوناند) را يحيي برمكي پس از محاصره تسخير كرد و دختران اسپهبد را اسير و به بغداد برد. يكي از اين دختران كه بحريه نام داشت، هم خوابه منصور خليفه عباسي شد و از او مهدي پدر هارون الرشيد متولد گرديد. فخر الدوله ديلمي در سال ۳۵۰ه.ق به تعمير دژ همت گمارد و پس از آن دژ فيروزكوه به تصرف اسماعيليه درآمد.» (لسترنج،۱۳۵۲ :۱۹۵).

📌فیروزکوه در قرون ۶ تا ۱۰ قمری محل تاخت و تاز حاکمان و امیران گوناگون بوده است.
«فیروزکوه در سال ۵۶۴ق مدت ۴۰ روز میدان جنگ اسپهبد حسن یکم باوند ملقب به علاءالدوله(۵۵۸-۵۶۷ق) پادشاه تبرستان و اتابیک ایلدگز و سلطان ارسلان بود و به سال ۵۹۴ق بدست تکش افتاد.در سال ۶۱۹ق رکن الدین پسر سلطان محمد تکش بدست سپاهیان چنگیز اسیر و با همه بستگان کشته شد و در ۷۶۶ق دست کیاییان متمیری(گتمیری) به فرمان قوام الدین مرعشی آملی از آن کوتاه گردید و بازمانده گنجینه های شاهان ساسانی و باوندی به تاراج رفت. درسال ۷۹۴ق اسکندر شیخی چلاوی به زمان امیر تیمور فیروزکوه را با کشتار بسیار بگشود و در سال ۸۰۶ق امیر تیمور به سرکوبی اسکندر شیخی به فیروزکوه آمد و آنجا را با قتل و غارت بی پایان بدست گرفت.
به سال ۹۰۹ق فیروزکوه در دست امیرحسین چلاوی بود و شاه اسماعیل یکم صفوی با وضعی دلخراش آنجا را مسخر کرد و همه متوطنان و ساکنین آنجا را که با امیر حسین یکی بودند از دم تیغ بگذرانید و بر هیچ کس ابقا نکرد. فیروزکوه پس از این قتل عام دیگر قد نیافراشت و به ویرانه ای تبدیل شد» (برزگر،۱۳۸۰: ۷۵-۷۷)...کیا افراسیاب پس از آسودن از کار بسوی فیروزکوه سروقت کیاجلاالدین متمیری-عامل اسپهبد حسن دوم فخرالدوله حکیم باوند در فیروکوه- رفت و چندبار با او جنگید و نتوانست کاری از پیش ببرد تا در یک بار در ویمه با او جنگید و کیا متمیر را شکست سختی داد و فیروزکوه را به چنگ آورد.👇

🖊در این زمینه کیا افراسیاب گوید(به زبان مازندرانی):
من به ویمه لشگرگاه بدیمه/دلیران بیرون اژدها ره به دِم ها کشیمه/شِه دِشمن رِه وابسته بیان بدیمه/اول مِن شِماره به وزین به ویمه
🔖(همان، ص ۳۵۷ )

ترجمه به فارسی:
من در ویمه لشگرگاه بزرگی دیدم/دلیرانی که مانند اژدها بودند/دشمن خود را آماده دیدم/و حالا من شما را به ویمه می برم برای نبرد با دشمن

📌 و این هم وقایعی از دوران محمد شاه قاجار در خصوص فیروزکوه «در سال ۱۲۵۲ ه. شب سه شنبه ۱۳ شهر ذيحجه الحرام چون ۴ ساعت و ربع ساعت از شب برآمد، آفتاب به بيت الشرف تحويل داد و بدايت سنه تخافوي ئيل تركان گشت شاهنشاه #غازي محمد شاه بر قانون سلاطين عجم جشن عيدي كرد و مردمان را چندان از زر و جامه عطا داد كه هيچ گاه ياد نداشتند. بعد از سپردن بساط عيد تسخير هرات را در خاطر گرفته و فرمان كرد تا از ممالك محروسه لشكريان اعداد كار كرده در دارالخلافه ملتزم ركاب شوند. و هم در اين وقت فريدون ميرزا از آذربايجان بر حسب حكم حاضر حضرت شد و قهرمان ميرزا برادر اعياني پادشاه از خراسان برسيد و منشور فرمانگذاري يافته روانه آذربايجان گشت. آن گاه شاهنشاه #غازي روز شنبه ۲۲ شهر صفر از دارالخلافه خيمه بيرون زد و در باغ نگارستان نشيمن ساخت و لشكرها همي گرد شدن گرفتند. از آنجا برادر خود فريدون ميرزاي نايب الاياله آذربايجان را با حسن خان ساري اصلان قاجار قزويني و ۵ فوج سرباز و توپخانه و قورخانه در خور روز دهم ربيع الاول بر منقلاي سپاه از راه خوار و سمنان مأمور به طرف بسطام و كالپوش فرمود و خود روز يكشنبه هيجدهم ربيع الاول با سپاه بزرگ و توپخانه گران از نگارستان كوچ داده چمن فيروزكوه را لشكرگاه كرد و ۴۰ روز در آنجا اقامت فرمود و همه روزه سپاهي از پي سپاهي برسيد».
🗂(ناسخ التواريخ؛ ۱۳۷۷؛ جلد دوم، ص ۶۵۷)

📗یکی از منابع نسبتا مهم و قابل توجه در باره فیروزکوه کتاب مطلع الشمس اثر محمد حسین خان صنیع الدوله در زمان ناصرالدین شاه قاجار می باشد. در کتاب مزبور که نسخه خطی آن موجود است در باره فیروزکوه چنین آمده است:«قصبه فيروزكوه كه در تنگه سمت جنوب شرقي چمني معتبر واقع است از بلاد قديمه و في الحقيقه يكي از مستحكمات محسوب مي شود كه اغلب در شدايد، حكمرانان آن نواحي به اين شهر پناه آورده و چون داخل در تنگه ي فيروزكوه مي شده اند خود را محروس و در حصني حصين مي ديده اند.

📓شرح فيروز كوه در كتب جغرافياي قديم مسطور و نام آن در تواريخ و سير كثيرا مزبور است و بايد دانست كه فيروزكوه ديگري هم در ميان هرات و غزنه در كوهستان غورستان بوده كه ذكر آن در كتب بسيار شده و به قراين از مطلب معلوم مي شود از كدام فيروزكوه صحبت مي شود.

📖 باري صاحب معجم البلدان گويد: قلعه اي است در بلاد طبرستان در نزديكي دماوند مشرف بر بلده اي كه موسوم است به ديمه يا ويمه، در وقتي كه من به آن نواحي سفر كردم اين محل را به رأي العين ديدم.

📕حمدالله مستوفي در نزهت القلوب گويد:
فيروزكوه ولايتي است مابين دماوند و هزار جريب آبش از رودخانه هاست فاضلاب آن به خوار مي رود هواي خوب و شكارگاه هاي مرغوب دارد و مردم آن جا سفيد پوست و سفيد چهره اند و اثني عشري.

📙 در معجم البلدان آمده كه در او قلعه اي است كه كوه دماوند بر او مشرف است و هوايش سرد است،درخت گرمسيري در او نمي باشد و غلات بسيار در او زرع مي كنند حاصلش نيكو شود آب خوار از قلعه و ديه مي گذرد. در هر حال قصبه فيروزكوه از شهر هاي مرتبه سيم محسوب مي شود،قدمت و اهميتش به واسطه وضع استحكام طبيعي و غير از شرح جغرافي و تاريخي آن معلوم مي شود. آباديش در دامنه كوه طرف شمال و در محاذي تنگه و دامنه تلي است كه در شمال شرقي واقع شده. سه حمام، هفت باب مسجد و يك تكيه، سه آسيا و سي كاروانسراي بارانداز و پنجاه باب دكان علي العجاله دارد و سكنه اش تقريبا هزارو دويست خانوار و هفت طايفه اند. طايفه شيرازي و كياييه كه چهل سال قبل شجره نامه آنها پيدا و سيادتشان معلوم، طايفه شهرآشوب، طايفه رييس، طايفه كاردگر، طايفه فخرآور و طايفه باتيه(اين طايفه شايدهمان طايفه اي باشد كه امروزه به آن ها باطبي مي گويند).
از زوايا و بقاع فيروزكوه يكي امامزاده اسمعيل است كه چون از چمن داخله تنگه مي شوند در دويست قدمي يمين راه بقعه در ريشه كوه ديده مي شود و شبيه به مغاره ضريحي ساده و چوبي بر روي قبر نصب كرده اند.
🕌يكي ديگر بقعه اي است كه امام زاده #برهان و #عمران و #كنعان در آن مدفون است و اين بقعه در خارج تنگه در بازار است ،چشمه آب سرد گوارايي از زير بقعه جاري است، بقعه ديگر در دامنه كوه شمالي آبادي واقع و دو برادر امامزاده #ابراهيم و امامزاده #اسماعيل در آن مدفون اند.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

🕌بقعه ديگر بر سر تلي در شمال شرقي آبادي كه طرف سمت چپ راه ديده مي شود و مدفن هفت نفر است: #شبير و #شبر و #قيس و #صالح و #اشرف و #وزيد و #عبدالله و چند بقعه ديگر هم است كه صاحبانش محل تامل است.
👇
📎 اما آب هاي فيروزكوه عبارت از سه رودخانه است يكي از #تنگه واشي خارج شده به طور انحنا و اعوجاج از چمن فيروزكوه گذشته به تنگه كه مي رسد دو قسمت شده قسمتي از ميان آبادي جاري شده قسمتي ديگر از كنار آبادي به طرف دست چپ جريان يافته سه آسيا را گردانيده در وسط آبادي به قسمت اول ملحق شده در بيرون آبادي به دو رودخانه ديگر مي پيوندد؛ و يكي ديگر رودخانه #گورسفيد است كه از چمن گور سفيد در چهار فرسخي (شهر ) است به اين ناحيه آمده در زير آبادي به آب (رودخانه ) تنگه واشي داخل مي شود.
رود خانه #سيم از چمن شورستان و چمن كنگر خاني يعني از چشمه سارهاي آن جا تشكيل يافته از مشرق به مغرب روان مي شود و در زير آبادي فيروزكوه به دو آب ديگر وصل شود . از ميان دو كوه به طرف مغرب مي رود و زمينهاي طرفين را سيراب كرده تا محاذي قريه ماه ها[۱] با آب #نمرود يكي شده به جنوب مي رود و در قشلاق قريه حسن آباد آخر خاك فيروزكوه به آب #دليچاي پيوسته اراضي طرفين را مشروب و مزروع ساخت به بلوك خوار رفته تماميش در اين بلوك به مصرف مي رسد.
در ازمنه (سالفه) فيروز كوه را حصني حصين[۲] بوده كه علايم و آثاري از با دقت نظر ديده مي شود و دو قلعه با بروج سنگي در قله كوه مشرف بر شهر ساخته كه بعضي از ديوارهاي قله و بيشتر از بروج باقي است و في الحقيقه مورث عبرت نارين مي گردد و شرح اين حصن و قلعه ها موقوف به تمهيد مقدمه اي است و آن اين است كه شهر فيروزكوه منقسم به سه قسمت شده، چه آب رودخانه واشي كه از چمن داخل تنگه فيروزكوه مي شود منقسم به دو قسمت مي گردد، قسمتي از وسط شهر و قسمتي از كناره شهر از طرف مشرق آبادي روان مي شود و شهر به سه قسمت منقسم مي شود. قسمتي طرف شمال محاذي تنگه و قسمتي طرف شمال شرقي دامنه تل مرتفعي و قسمتي جانب مغرب رو به جنوب شرقي و دامنه كوه شمال غربي افتاده.👇
بنابراين، قسمتي از حصن قديم شهر فيروزكوه بر روي تل مرتفعي طرف شمال شهر از مشرق به مغرب امتداد يافته و يازده برج در اين امتداد بوده كه فاصله هر برجي با برج ديگر تقريبا ۲۰ زرع مي شود و دوره برج روي زمين بنا بر آثاري كه از آن مانده است ده زرع مي باشد و اين قطعه از حصن طرف مغرب مي شود ، تنگه آب رودخانه واشي از آن به شهر مي آيد و از كوه طرف مقابل كه در شمال غربي شهر است و اين تنگه را تشگيل می دهد».
📚منبع:(مطلع الشمس، ۱۳۰۱ ق: ۲۲).

ادامه دارد.....

[۱] - نام این روستا مهاباد است که محلی ها آن را ماها گویند و اهالیِ آنجا را ماهایی صدا می زنند. این روستا دارای ایستگاه راه آهن هم می باشد

۲- قلعه اي محكم
👇
📝اقتباس از نوشته های جناب محمد باقر تاج الدین
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─

🔷تحریریه

به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه بر نگذرد

✍لازم دیدم چند کلمه ای را بعنوان یادآوری برای خوانندگان عزیز این سطور قلمی کنم.
مطالعه سرزمین ایران با تاریخ دراز دامنش، با اقلیم و طبیعت زیبا و جذابش، با فرهنگ غنی و سرشارش، با مردمان آزاده و خون گرم و مهربانش بسی دلربا و خاطره انگیز است. از زبان یکی از ادیبان این سرزمین باید گفت:"ایران علاوه بر قلمرو خاک و موقع خاص جغرافیایی-که در میان خلیج فارس و دریای خزر واقع است-برای ایرانیان نژاده و آگاه به راز و رمز فرهنگ آن به خاطر حضور دایم در صحنه تاریخ جهان و دارا بودن نقش فعال در قلمرو ادب و فرهنگ و اندیشه، دارای مفاهیم و ابعاد دیگری نیز هست که بسیتر عمیق، پیچیده، خاطره انگیز و غم آلود است و در مجموع در سایه انس و شناخت آگاهانه همین مفاهیم و آشنایی با پست و بلند و رنج و آزمون و افت و خیز آن است که وابستگی ژرف و خویشاوندی زبانی و پیوند نامریی آحاد افراد در سرزمین ایران را به بار آورده و رشته های زندگانی آن ها را با یکدیگر پیوند بخشیده و برای هر یک از ایشان علایق و منافع و امیدها و آرزوهای مشترکی را در نتیجه زندگی در گذشته یی واحد و بستر فرهنگ مشترک به بار آورده است".
اینگونه است که هر چقدر در باره ایرن و ایرانیان و فرهنگ عظیم و سترگشان بگوییم و بنویسیم کم گفته ایم و اگر چه بودند مردان و زنان دانشور و فرهنگ دوستی که در این باب داد سخن داده اند و کتاب ها و مقالات گوناگون به رشته تحریر درآورده اند اما هنوز حق مطلب آنگونه که باید ادا نشده است و بر همه اندیشمندان و فرزانگان فریضه است که در این مسیر هر چه بهتر و بیشتر کوشند.

📎اینجانب نیز بر ذمه خود دارم که دانش و توان علمی ناچیز و بی مقدار خود را برای ایران زمین نثار کنم و چه چیز بهتر از این. و در این راه دشورا و البته شیرین دست یاری به سوی همه اندیشمندان و هنرمندان و آگاهان دراز می کنم و از آنان یاری می طلبم که در اینراه یاریم کنند.

✍ در پایان باید بگویم که بیایید نگذاریم شعله های دانشی را که برای شناخت ایران زمین بزرگانی چون ایرج علی اکبر خان دهخدا، ایرج افشار، منوچهر ستوده، و دهها دانشمند دیگر برافروخنه اند خاموش شود.

📌 نسل امروز این سرزمین که گویی گام در دوران مدرن نهاده است و روی به سوی آینده دارد باید که از گذشته تاریخی و فرهنگی خویش آگاهی یابد و آن هم آگاهی راستین و حقیقی. باشد که گامی استوار در این مسیر برداریم.

📔در نهایت از قول حافظ شیرین سخن می گویم:

همتم بدرقه راه کن ای طایر قدس
که دراز است ره مقصد و من نوسفرم
✍محسن داداش پور باکر
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
📎#کانال_تخصصی_در_ایتا
📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─