📜شهر قائمشهر از کجا شکل گرفت؟
🎗تپه باستانی #گردکوه برای چه قرنی است ؟!؟!
وجه تسمیه نام‌های قائمشهر
کرد.
از نام‌های قدیمی تر به عشق آباد و قصر شیرین اشاره شده و همچنین چمنو که از دو جزء (چمن) و (او) در لهجه تبری ( آب ) است. و به ناحیه‌ای اطلاق می‌شد که دارای چمن و آب یا چمنزارهای با طرواوت بود. در تاریخ‌های تبرستان نوشته‌اند که در سده ۶ هجری قمری، رودی از چمنو می‌گذشت که پل آن را اسپهبد رستم شاه غازی باوند (نصیرالدوله ۵۳۶ تا ۴۶۰ هجری) پادشاه تبرستان به هزینه شخصی خود تعمیر نمود تا آب آن به هرز نرود. ابن اسفندیار نیز در تاریخ به دفعات از چمنو یاد کرد.
شهرستان قائم شهر به لحاظ دارا بودن تپه‌ها و مجموعه‌های باستانی و تاریخی از پتانسیل بالایی برخوردار است و به حدود ۴ تا ۶ هزارسال قبل برمی گردد
در خصوص آنچه که در تاریخ از قائمشهر آمده‌است می‌توان به اظهارات پیترو دلاواله جهانگرد ایتالیایی اشاره کرد که در قرن ۱۶ میلادی از جاده در دست احداث شاه عباسی در این شهر در سفرنامه‌اش گزارشی داده‌است. وی در تاریخ ۴ ژانویه ۱۶۱۷ برابر با ۲۵ ماه ذوالحجه سال ۱۲۰۵ ه. ق به اتفاق عروس تازه و چند تن از ملازمان و خدمتکاران عازم ایران شد و از راه همدان و گلپایگان به اصفهان رفت. چون شاه عباس در آن موقع در اصفهان نبود و در فرح آباد واقع در کنار دریای خزر به سر می برد. جهانگرد ایتالیایی بعد از مدتی اقامت در اصفهان در ژانویه ۱۶۱۸، از راه کویر و فیروزکوه و شاهی به مازندران رفت و بالاخره در شهر اشرف شاه عباس او را به حضور پذیرفت و مذاکراتی بین آنان جریان یافت که تفضیل آنرا به دقت شرح می دهد.
📚بخشی از سفرنامه دلاواله درباره ی مازندران:
سیاح ایتالیایی در سفر به مازندران هم از خصوصیات ظاهری و اخلاقی مردم این دیار از سرزمین ایران اظهار نظر کرده و هم درباره آب و هوای منطقه و همچنین درباره دلایل توجه خاص شاه به این مناطق نگاشته‌است. دلاواله دراین باره تاکید می کند: “زنان و مردان مازندرانی دارای چشم و ابروی سیاه و موهای مشکی هستند و بخصوص زنان در نظر من زیبا جلوه می کنند و بر عکس زنهای مسلمان دیگر هیچوقت چهره خود را نمی پوشانند و از حرف زدن با مردان امتناعی ندارند و مانند مردان این دیار در برخورد بسیار مودب و مهربان هستند و همگی مردم مازندران دوست دارند خانه خود را در اختیار مهمان قرار دهند و در قبیال او با کمال ادب و رافت رفتار کنند و من در هیچ جای دیگر دنیا ندیده‌ام مردم دهات آنقدر دارای تمدن و آداب و رسوم پسندیده باشند و ملاحظه کردم ایالت هیرکانیا که به قول قدما باید عاری از تمدن و جایگاه پلنگان وحشی باشد زیباترین نقطه ایست که تا به حال در آسیا دیده‌ام و مردم آن متمدن ترین و باادب ترین مردمی هستند که ممکن است در دنیا وجود داشته باشند، دلاواله درباره علل توجه مخصوص شاه عباس به فرح آباد و مازندران یادآوری می کند: “شاه عباس از عشق به آبادانی و زیبایی مملکت که می توان گفت در وجودش نهفته‌است و دقیقه ای از این کار غافل نیست، و علاقه مخصوصی که به ایالت مازندران دارد زیرا مادرش اهل منطقه بوده و خودش نیز همیشه می گوید خون مازندرانی در رگهایش جریان دارد.” دلاواله در ادامه می افزاید از دیگر دلایل توجه شاه عباس به مازندران این است که از نظر عدم دسترسی دشمن به آن یکی از مستحکمترین نقاط ایران است. چرا که از شمال محدود به دریا و از جنوب سراسر اطراف آنرا کوهستانهای مرتفع و صعب العبور پوشانده‌است. هیچیک از حکمرانان ایرانی مانند شاه عباس به فکر آبادانی منطقه نبوده‌اند و او فرح آباد را مرکز مازندران برگزیده و در آن ساختمانها و قصور متعدد ساخته‌است و حتی برای آبادانی آن جمعیت هایی از سایر نقاط به آنجا کوچانده‌است و این مسئله باعث رونق کار هنرهای دستی و کشاورزی در سراسر منطقه شده‌است.
شهرستان قائمشهر برحسب شواهد و قرائن موجود از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف‌رضا و یا آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر می‌دهد.
در شهر شاهی[قائمشهر] هفته یک روز چهارشنبه بازار می‌شد چون در روزهای چهارشنبه هر هفته در این نقطه بازار می‌شد و اهالی دهستان‌های مجاور امتعه اهالی قراء و قصبات اطراف و حتی کسبه سایر شهرها سکه اجناس و محصولات خود را به بازار مزبور برده به معرض فروش می‌رساندند، نسبتا اعتباری حاصل و مرکزیتی پیدا کرده‌بود .
در سال ۱۳۱۹ اولین کارخانه ی کنسرو سازی تاریخ ایران در این شهر بنا شد. این کارخانجات جهت تولید خود دارای استانداردهای ملی کشور، استاندارد بین المللی IMS شاملISO 9001:2008 ، ISO14001:2005 و OHSAS18001:2005 بوده و موفق به اخذ جایزه کیفیت بر اساس مدل EFQM شده‌است.
در سال ۱۳۰۹ کارخانه نساجی قائم شهر جز اولین کارخانجات نساجی کشور است دراین شهر ساخته شد.
در حاضر از قدمت فراوانی برخوردار و از بزرگترین کارخانجات نساجی خاورمیانه‌است . کلنگ احداث این کارخانه در سال ۱۳۰۷ به زمین خورد و در سال ۱۳۰۹ در زمینی به مساحت ۶۶۳۳ متر مربع به مدت یکسال احداث گردید،کارخانه بیشتر به منظور تهیه پارچه‌های لباس سربازان شروع به کار نموده و به مرور زمان تولیدات آن متنوع گردید . در سال ۱۳۱۵ اقدام به توسعه کارخانه گردیده شد و قسمت تهیه پنبه بهداشتی ( هیدروفیل ) احداث گردید ، و همچنین تیم فوتبال این کارخانه با نام باشگاه فوتبال نساجی مازندران از قدیمی ترین تیمهای ایران و ریشه در قلبهای هر مازندرانی ورزش دوست دارد. از این جهت اکثریت مردم به کارگری گرایش پیدا کردند
و قائم شهر را شهر کارگری نامیدند.
و همچنین با توجه به وجود تپه‌های باستانی موجود قائم شهر قدمتی دیرینه و طولانی برخوردار است:
تپه گردکوه جمنون، قدمت تپه گردکوه را از دوره اسلامی تا عصر آهن می‌باشد.
تپه طالقانی که آثار باستانی، تاریخی و اجساد افرادی مربوط به هزاره اول در این تپه کشف شده.
تپه دینه کفشگرکلای ارطه که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان قائم شهر، روستای کفشگرکلای ارطه واقع شده این تاریخ دیرینه را اثبات می‌کند. در زمان خاندان بنی امیه حکومت عرب در جهت کنترل و تسلط بر نواحی جنوبی دریای خزر اقدام به برقراری ۴۴ پاسگاه نظامی از آستارای کنونی تا استرآباد یا گرگان کنونی کرد که یکی از مهمترین این پاسگاه‌ها قلعهٔ نظامی آرتا بود. این ۴۴ پاسگاه نظامی به «دینه سر» که در واقع معنایش «محافظ» دین است، مشهورند. در قلعهٔ نظامی آرتا فرمانده‌ای به نام بنی عباس با ۳۳۰ سرباز بر نواحی قائم شهر کنونی و ارطه و ساری کنونی حکومت می‌کرد.
کرد.
📻وجه تسميه و پيشينه تاريخي - قائمشهر:
در برخی از متون تاريخی از ناحيه‌ای به نام «جمنو» يا «چمنو»، در بين مسير ساری به آمل نام برده شده است، كه گفته می شود بعدا به «علی‌آباد»، «شاهی» و «قائم شهر» معروف شده و ظاهرا قدمت آن به دوران ساسانی يا دوران اسپهبدان طبرستان می‌رسد. «علی آباد» دهی بود كه به جهت داشتن بقعه ای متبرک، زيارت گاه اهالی اطراف بود. اين بقعه تا سال ۱۳۲۶ هـ . ق نيز هم چنان باقی بود، اما امروزه اثری از آن نيست. با پيوستن آبادی های ديگر به «علی آباد»، روستا رفته‌رفته وسعت يافته به شهر تبديل شده است. نام «علی آباد» در سال ۱۳۱۴ هـ . ش به «شاهی» تغيير داده شد و در دوره های اخير به صورت شهری صنعتی درآمد. امروزه اين منطقه به نام قائم شهر معروف است.
هر چند استان مازندران دارای سابقه طولانی تاريخی است ولی‌قائم شهر پيشينه تاريخی طولانی ندارد. تا اوايل قرن اخير روستايی بنام علی آباد بوده است. قائم شهر از نظر دسترسی نسبت به روستاهای مجاور دارای مركزيت مكانی بوده و جمعيت آن نيزاز چند صد نفر تجاوز نمی كرد. به دليل موقعيت مكانی اين روستا روزهای چهارشنبه هفته بازار عمومی در آن داير می شد و پيشه وران نقاط مختلف شهرستان و شهرهای مازندران اجناس مورد نياز کشاورزان را به فروش می گذاشتند. به اين ترتيب می توان دليل وجود هسته اوليه قائم شهر كنونی را در نقش مبادله ای بازار هفتگی آن دانست. علت به وجود آمدن قائم شهر موقعيت مركزی روستای علی آباد (قائم شهر) بين روستاهای موجود در نواحی جلگه ای و كوهپايه ای و تشكيل بازار هفتگی است. عبور راه آهن تهران ـ شمال از اين منطقه و قابليت ايستگاهی مناسب برای قطار به منظور بارگيری و تخليه كالا و مسافرباعث رشد اين شهر شد.
توسعه كالبدی قائم شهر و تبديل آن ازيک روستا يا روستا ـ شهر به شكل جديد شهری از دهه اول و دوم قرن معاصر صورت گرفته است. چهار خيابان روی اصول صحيحی از فلكه مركزی شهرمنشعب، بناهای معتبرآن در دو طرف اين خيابان ها واقع و آسفالت شده است. به دنبال اين اقدامات سازماندهی فضايی، قسمت مركزی شهر با اشكال هندسی منظم به صورت بافت جديد وسپس در سال های بعد به صورت امروزی درآمد. به اين ترتيب تقويت مركزيت اقتصادی و مبادله ای قائم شهر بازتاب مستقيمی بر توسعه كالبدی آن گذاشت. تقويت نقش اداری قائم شهر از زمان تبديل آن به مركز شهرستان، سهم بسياری درتوسعه كالبدی و دگرگونی ظاهر شهر داشته است . اين شهر به مرور زمان باالحاق مناطق اطراف به آن به صورت يك شهرستان درآمد.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ 📚 ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
#پژوهش_تبارشناسی_اِدمُلّاوَند
@edmolavand ﷽
#آوات_قلم
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
📚پژوهشگر اسناد خطی، تبارشناسی و فرهنگ عامه، شاعر و سخنران، مدیر پژوهش ادملاوند و آوات قلم